Segun cifra oficial, alrededor di 8 mil persona cu algun tipo di limitacion ta forma parti di nos comunidad. Un parti di nan ta wardando un salbabida for di gremio di dunadonan di trabou pa asina nan por bula for di trampolin na e pool di nos mercado laboral. Pero ainda gran parti di nos dunadonan di trabou ta poco receptivo pa contrata un trahado cu limitacion.

Stichting Trampolin ta un hala di fundacion Sonrisa na Pavia cu ta prepara e hendenan cu limitacion pa nan ta mas util y  por haya mas participacion laboral den tur sector di nos pais. Lionel Rumnit kende ta job coach di e fundacion aki ta declara na Bon Dia Aruba cu mayoria di e trahado cu limitacion no tin un contract.  Ta existi un ambiente di miedo, y e ta haya cu mester kibra e  “miedo” cu e dunado di trabou tin pa contrata e trahadonan aki.

 

Kibra e miedo
E  gremio di dunado di trabou tin miedo cu nan mester carga cu e trahado aki of cu nan ta cay AO hopi.  Tambe nan tin miedo cu e trahadonan aki no ta uno productivo y cu mas bien lo bira un peso pa nan y pa nan organisacion. Pero Rumnit ta haya cu e tipo di argumentonan aki no tin un base real. Nan mester duna un chens pa evalua nan prome; y duna nan un oportunidad na e personanan cu limitacion cu lo contribui tambe pa drecha nan calidad di bida tambe.

Na 2017 lo bira un aña cu, Stichting Trampolin lo bati porta cerca e dunado di trabou pa nan tin e confiansa y habri nan portanan na e trahadonan aki. P’asina  nan por mira mas leu di nan limitacion fisico, y pa nan evalua nan potencialidad, productividad y responsabilidad. Sr. Rumnit ta pensa cu hopi dunado di trabou kier kibra e miedo of taboe aki, pero nan no sa con pa haci’e. P’esey e lo kier papia cu nan pa yuna nan wak cierto cosnan y asina duna e trahadonan cu algun tipo di limitacion un chens.

E ta splica cu nan tin un trayecto pa e trahadonan aki core stagiair pa 9 luna, pero esaki ta depende di e trabou y e compromiso di e doño di trabou. Tin trahadonan cu limitacion cu mester di guia y esaki ta depende di e circunstancianan  di e trabou tambe, pero esey ta e rol di e job coach di e fundacion aki.

Sr. Rumnit a bisa cu e banda bon ta cu e tipo di trahadonan cu limitacion por sorprende bo; ya cu nan por duna bo mas di loke bo ta spera di dje. “Eynan ta e ganashi.” E ta sugeri e gremio empresarial of comercial pa no tin miedo y si nan no ta sigur por lo menos duna e trahadonan cu limitacion un contract di 6 luna of un aña y evalua con el a bay pa asina dun’e un contract di mas largo duracion cu un salario normal. “Si e ta bay bon, bo ta duna e contract. Sino e no ta bay bon bo ta bisa thank you.”


Preparacion integral
Cerca Stichting Trampolin, e trahadonan cu limitacion ta haya e preparacion integral cu e mester pa cumpli cu nan compromiso laboral.  Nan ta wordo condiciona tambe cu no tur trabou  ta bay ta e trabou ideal pa nan, pa nan no haya decepcion. “Si, bo ta prepara nan mas realistico posibel.” A base di su experiencia riba e tereno aki, Sr. Rumnit a laga sa cu tin biaha  no ta existi un trabou specifico pa e trahadonan cu limitacion, ya cu esaki ta depende di nan condicion, potencialidad y cualidadnan cu nan tin. P’esey ora cu un dunado di trabou ta busca un candidato pa realisa un trabou e ta presenta un profiel di dje: E persona mes, nan habilidad, etc.. Nan cliente semper ta wordo poni central; y rond di dje nan ta mira si nan por dun’e suficiente tarea pa cumpli cu su dia laboral. Di e forma aki, e hefe ta wak cu su trahado  tin suficiente trabou, e no ta lepia y tampoco nan no ta sinti cu nan ta pagado e trahado aki sin haci nada.

Di otro banda, e persona cu limitacion ta sinti su mes util pasobra e tin suficiente trabou pa haci.  Pa ehempel, si e dunado di trabou ta traha den oficina y ta contrata un persona cu limitacion fisico, pues e no por lanta cana tur ora, pero e por coy telefon bon y haci tur sorto di trabou administrativo perfecto.  Of si tin otro hende banda di dje cu no por type bon, pero e por cana bon, bo por lag’e yuda rond di oficina y si bo mester di algo laga e persona aki bay busk’e pa bo.

“Bo ta creativo. Bo ta soluciona un problema y bo ta creando espacio pa otro hende.” Tin e caso di clientenan di e fundacion aki cu kier traha den un garashi, pero nan tin cierto limitacion mental.  Por ta e persona aki no por drecha motor, pero pa experiencia Rumnit sa cu tur garashi diariamente of pa  siman mester haci un limpiesa.

“Si bo ta pone un hende cu limitacion cu tin gana di traha den garashi, e no worry kico pa haci’e, den garashi e kier traha”, segun sr. Rumnit. Eventualmente e persona aki lo bira esun encarga  pa haci limpi e garashi locual ta crea espacio pa e mecanico lo ta mas eficiente y productivo, ya cu e no mester perde tempo pa haci limpi, sino cu solamente e ta drecha auto. Mientras cu e tin un  hende cu limitacion mental, pero eficiente cu lo haci limpi e sitio. E ta bisa cu esaki ta parti di su trabou como coach job di e hendenan cu limitacion, esta  di pensa hunto cu e doño di trabou con pa crea posibilidad di trabou pa nan.  Asina despues di un  periodo di prueba e doño di trabou lo por tin un bista di e caliber di trahado aki; y asina tum’e na servicio pa lo menos un aña.

Bon ehempel
“Na momento cu ta hacie esey, bo ta duna otro hendenan tambe e bon ehempel.” E ta haya cu alomenos si tur dunado di trabou por tuma un hende pa test con un  persona cu limitacion ta traha, ya caba ta un logro grandi. “Experencia e persona y no necesariamente e limitacion.  Nan ta hende tambe y nan tin derecho di hiba un bida normal.” E ta haya cu un persona cu ta tuma na servicio un trahado cu limitacion ta bay haya mas amor pa nan prohimo; ya cu ora bo ta haci algo bon y bo ta yuda un hende, bo ta haya un bon sentimento. E ta sigur cu tur hende cu e fundacion aki ta traha cu ne, y cu tin hende den nan organisacion ta bis’e cu ta un experiencia bunita cu nan no kier cambia.  Ya cu hasta nan ta bira un rol model y un motivacion pa otro trahadonan sin limitacion.

P’esey e kier pa tur dunado di trabou tin mas empatia pa cu e trahadonan cu limitacion. Tambe e ta un experiencia cu e dunado di trabou of contratista ta pone riba su CV, ya cu nan ta crece como ser humano y como empresario/trahado.