“Meneer mester un bon,” ta birando un pregunta rutinario na bastante negoshi den e dianan aki. Prome cu tur cos, laga nos bisa cu mayoria di negoshi no tin e custumber di haci e pregunta aki, cu ta sembra duda riba e intencion di esun cu si ta hacie. Nos a kere cu semper bo mester haya un bon…

E duda ta kico ta e proposito di no duna tur cliente un bon, solamente esnan cu pidi explicitamente pa esaki. Esaki acaso ta e manera pa tene e benta particular ey pafo di e sistema di factura numera cu e negoshi mester tene, pa ley? Di e manera aki e negoshi ta keda sin declara e entrada aki pa BBO/BAZV/BAVP? Ademas ta posible pa tene esaki completamente fuera di e administracion oficial a base di cual ta declara impuesto riba ganashi? Nos no ta experto den administracion empresarial, pero e fenomeno ultimamente pa keda confronta varios biaha cu e pregunta inusual aki, sigur a hala nos atencion.

Si nos purba analisa di unda e deseo aki ta bin, cu cierto empresa no ta duna cliente e recibo cu e mester haya sin mas, esaki ta un señal cu cierto negoshinan ta pasa den tempo dificil o simplemente ta purba aumenta di e manera aki nan entrada, sin cu nan mester paga e impuestonan corespondiente? Di otro banda, si bo no declara e bentanan aki, na fin di aña no por inclui nan tampoco den e gastonan cu e empresa tabatin, y cu ta deducible pa impuesto? En todo caso, ningun empresa ta bay haci algo asina sin cu e tin un cierto beneficio… Riba su mes no ta asina straño cu tin empresa cu ta haci esaki; esey no ta algo di ultimo tempo so. Semper lo tin hende cu ta purba ‘cut corners’ y ta na un bon sistema di control pa detecta esnan cu ta practica e metodonan aki.

Sin embargo, e asunto ta haci nos pensa tambe riba e otro cosnan cu nos ta mira ta sucediendo, manera prijsnan cu ta aumenta sin cu realmente gobierno a anuncia cu lo ta bay tin un impuesto nobo riba benta, o aumento di e tarifa di e actual BBO y su rumannan chikito. Y aki atrobe nos ta bay den tereno compleho, unda ta expresa hopi acusacion cu no semper tin un base, pero cu ta referi na algo cu ta origina si den accion di gobierno. Ehemplo di esey ta e recien anuncia cambio di maneho, unda ta introduci e regla cu e BBO c.s. no ta aparece riba factura mas. Mientras tanto a pospone e medida aki pa tres luna mas, asina ta cu pa october esaki ta e forma nobo di factura corectamente. Esey ta implica cu proximamente di tur manera ta bay cambia pa e metodo aki, cu ta esun di e BBO original di St. Maarten, cu nos a introduci na 2007, pero sin e rekisito cu e BBO no mester aparece riba e factura. Loke a hiba na tur sorto di variante y problema, cu talvez awor ta trata di remedia cu un regreso na e origen.

Pero, kico e problema real ta? Cu cada cambio ta un molester, pero tambe un oportunidad. Den nos sistema di comercio liber, e unico prijsnan stipula pa ley ta e canasta basico ‘flaco’ cu nos tin, y fuera di esey cada comerciante ta pone e prijs cu e ta desea. Kico ta sucede ora tin cambio di sistema asina? Ta probecha di e ocasion pa ahusta prijs, tumando na cuenta tur otro factor cu ta di importancia pa stipula prijs como empresa. Por ta cu tin otro gasto cu a subi, pero unda e empresario a dicidi di absorba esakinan por lo pronto, y consecuentemente haya menos ganashi. Cada ken mester dicidi esey pa nan mes. Di manera tambe cu ta dificil pa bisa cu e aumento di prijs ta hustifica, of no; simplemente nos no tin un base pa bisa esey. E unico cos cu nos por haci ta dicidi di no cumpra, si e prijs no ta parce lo corecto.

Ademas, aunke cu a posterga e medida di BBO for di factura, lo tin negoshi cu a haci e cambio caba, y a aumenta prijs anticipando esey. Nan ta bay cambia pa pone esaki riba e factura atrobe, temporalmente? Muy probablemente, no. Contal cu den e tempo nos dilanti nos ta haya nos cu bon sin BBO, y bon cu BBO, segun e deseo – legitimo – di e empresario, pero cu lo bay añadi grandemente na e confusion den comunidad. Aki ta unda bon informacion ta haci falta tambe, no awor so, sino di hopi tempo atras caba. Tempo pa un bon organisacion di consumidor?

Realmente nos no por comprende pakico ta forsa e tipo di cambio aki, mientras cu tin un cambio di e sistema di impuesto riba benta na caminda ainda, e misterio cu ta existi ainda si ta un BTW o un modificacion di BBO. Ora gobierno ta obliga di tuma medida impopular, ta recomendable pa tene e asunto mas simpel posible, y no haci ahuste intermedio den e proceso tampoco. Confusion ta base pa tur tipo di mal practica surgi; nos no mester di esey.