Cancer ta e causa number dos di morto na Aruba. Sinembargo, pa locual ta trata registro y cantidad di persona cu tin e malesa, no tin ainda. Departamento di Salud Publico hunto cu departamento di Merca y Trinidad & Tobago kier pa cuminsa cu registro na Aruba, pa asina tin un miho control.

Dokter Glennis Andall-Brereton di CARPHA (Caribbean Public Heatlh Agency) a duna di conoce cu nan base ta na Trinidad & Tobago y a bin Aruba pa duna sosten na Departamento di Salud Publico (DVG) pa duna iniciativa pa implementa un registro nacional di persona cu tin cancer na Aruba.

Andall-Brereton a bisa cu e tema di cancer ta un carga grandi na henter e Caribe. Segun e ta bisa, cancer ta e di dos causa di morto. Sinembargo den Caribe no por tin bon data y cifra di caso nobo den e poblacion.

Di e forma cu bin cu registro, e data lo yuda pa tin informacion di cuanto persona tin cancer na Aruba. Andall-Brereton ta amplia bisando cu asina ta mehora e servicio y provee e pashent di cancer un plan pa implementa programa, y ademas screening pa yuda e parti di prevencion di e malesa na Aruba.

Andall-Brereton a bisa cu nan a tene varios reunion cu stakeholders manera hospital, grupo di sosten di cancer, seguro nacional y e sosten di tur hende na Aruba, den cual nan a haya e registro un necesidad y bon idea pa e isla.

“Tur hende ta compromete pa haci e registro posibel y nos lo continua pa yuda y sigui duna sosten. E sosten cu DVG ta sigui provee ta pa duna guia y implementa un data basa riba poblacion cu cancer”, el a expresa.

Den CARPHA nan tin un excelente maneho di salud cu lo provee data. El a bisa cu nan ta tin pensa e sistema cu nan mes tin, cual ta esun mas facil pa implementa na Aruba y lo ta un beneficio pa comunidad si bin cu registro asina.

E proposito di e agencia ta pa sigui duna sosten, no solamente na Aruba, pero den Caribe pa tur i por implementa un registro. Ademas di nan pais, nan agencia ta yuda 24 pais den Caribe. “Nos ta basa na Trinidad & Tobago, pero nos no ta gobierno. Sinembargo ta traha cu diferente pais den Caribe, pero e punto importante ta pa tin data di cancer, algo cu mester mehoracion na mayoria di pais cu tin den Caribe. Locual nos ta haciendo na Aruba, nos a yega di haci na otro pais den Caribe”, el a bisa

Betsy Kohler, Director Ehecutivo di NAACCR (North American Association of Central Cancer Registries) a splica cu a ta satisfecho cu informacion cu a wak na Aruba. Nan a wak cu esaki ta avansa y tin informacion cu ta esencial pa provee informacion den un manera sistematico di e situacion di cancer den Caribe y Aruba ‘en particular’.

“Mi ta kere cu Aruba a compila e informacion di un manera significante, mescos ta haci’e den otro parti di mundo. Lo ta bon pa compara den un investigacion den epidemiologia di cancer na Aruba”, Kohler a bisa.

Tambe si bin cu registro lo por duna cuenta si cancer ta wordo trata bon na Aruba. Esey ta e funcion pa cual por uza e data. Sinembargo actualmente no tin dato y no por duna un comentario specifico di con e tratamento ta.

Kohler a comenta cu na nivel mundial por bisa cu cancer ta un problema grandi di salud publico. “E yabi di futuro ta pa enfoca riba prevencion y control di cancer. Pa por mantene e malesa den un etapa controlabel, unda cu e por ta menos costoso pa e pashent y asina tambe e persona por sobrevivi.”

Kohler ta agrega cu esey ta punto cu ta trahando riba dje. Segun e ta bisa, e avance den oncologia ta significante pa futuro. Den locual nan a haya ta bisa cu Aruba ta haciendo un bon trabou y algun parti cu por haci miho, pero no por bisa te ora cu tin e registro.

Cu e registro por duna impresion ora cu atende cu pashent individual pa un etapa mas avansa. Y tambe pa por detecta e malesa mas lihe posibel, pa yuda mas hende den comunidad. Nan lo kier colecta mas informacion pa mehora e screening y detencion trempan pa por duna diagnostico.

A puntra Andall-Brereton, kende tin mas conocemento den area di Caribe, cua ta e tipo di cancer mas comun den nos region. E ta bisa cu pa hende muhe den Caribe, esun mas comun ta cancer di pecho y pa hende homber ta cancer di prostaat.

Sinembargo el a bisa cu pa hende muhe, e di dos ta e cancer na boca di matriz, cu ta un problema grandi pasobra ‘ningun hende no mester muri pa e tipo di cancer aki’. E ta bisa cu pa es motibo mester e registro den henter Caribe, pa por evita cierto cancer avansa y ademas trece mehoracion.