Den e edicion aki un relato di e exposicion di director di Banco di Seguro Social, relaciona cu e tema di ausentismo di e empleado publico compara cu e empleado di sector priva. E diferencia ta grandi; en general por bisa cu e ausentismo den sector publico ta tres biaha mas halto cu den sector priva. Sorpresa? Talvez pa esnan cu no ta asina conoci cu estadisticanan di Aruba, pero pa e conocedornan esaki ta un situacion cu ta existi pa hopi aña caba. Si nos bolbe 20 o 25 aña atras y consulta e cifranan di e mesun SVb, nos ta mira cu realmente no tin tanto cambio.

Nos ta comprende di e relato tambe cu e exposicion ta den cuadro di e intento cu gobierno ta bay haci pa baha gasto di personal, un necesidad grandi pa por maneha finanzs publico. Sin embargo, no por papia aki di e mesun structura manera tin den sector priva. Kico ta e diferencia? Por ehemplo, gobierno no tin su empleadonan sigura na SVb, pero ta carga su propio riesgo. Esey ta implica cu ora un persona emplea pa gobierno bay AO, e ta keda haya su salario completo, paga pa gobierno mes. Esaki ta implica cu, traha of no, a base anual un funcionario ta costa gobierno mes hopi placa…

Diferente e situacion ta den sector priva. Aki tin, en todo caso pa e empleadonan cu ta cay bao di e limite di salario unda seguro pa ausencia pa enfermedad ta obligatorio, un seguro di SVb cu desde di cuatro dia ta cubri parti di e salario di e empleado cu ta AO. Esaki ta significa pa e dunador di trabao den sector priva cu e compensacion di SVb ta cubri parcialmente e eventual gastonan di contrata otro persona temporalmente pa haci e trabao di esun cu ta ausente. Pa ta completo, den e caso cu un dunador di trabao priva ta desea di sigura su personal riba e limite di SVb, e lo mester sigura nan separadamente via un seguro priva. Den hopi caso, sigur den compania chikito, no ta asina faborable pa sigura pasobra e costonan di prima ta relativamente halto.

Pero bolbiendo na e situacion den gobernacion, si ta pensa pa baha gasto, anto menos ausentismo no ta resulta den menos gasto. Tin un excepcion si, y esey ta ora gobierno ta hay’e obliga di contrata hende temporalmente pa haci trabao cu ta considera indispensable. Den e casonan ey ta recuri na personal cu ta contrata via uitzendbureau, loke ta un costo bastante halto pa cada puesto cu mester cubri asina. Esey banda di e gastonan 100% di e salario di e empleado ausente. Motibo suficiente pa limita contratacion di uitzendbureau te na un minimo. E relato ricibi di banda di e ministerio no ta specifica e gastonan di uitzendbureau cu gobierno tin pa reemplaza personal ausente pa enfermedad. Mester desconta aki tambe e personal di uitzendbureau contrata pa falta di capacidad pa otro motibo cu enfermedad.

E bentaha grandi cu gobierno tin ora tin menos AO y mas hende na oficina pa traha, ta den productividad. Esey ta… si nan ta traha. E problema cronico den gran parti di e aparato ta cu presencia na oficina no necesariamente ta significa mas trabao y mas produccion. Tur esey ta depende di e grado di bon organisacion, of no, di cada departamento, di manera cu por tin bastante variacion den situacion entre departamento.

E pregunta cu ta surgi ta: kico gobierno por haci pa baha gasto mehorando presencia na trabao? Nos a menciona caba e gastonan di uitzendbureau cu por elimina, pero kico mas? Aumenta control na cas no lo ta asina efectivo, pasobra mas controlador ta implica automaticamente mas gasto di personal. Mehora produccion ta un bunita meta, pero riba su mes no ta baha gasto. Ta parce inevitable, si di berdad e meta ta pa baha gasto, pa cuminsa adopta un par di e medidanan cu tin den sector priva pa limita ausencia. Esey ta por ehemplo incentivo pa presencia. Premia empleado cu semper ta presente cu extra dia di vacacion. E problema aki lo ta e cantidad impresionante di dia liber cu e empleado publico tin caba, cu e ‘ATV-dagen’ acerca, cu ya mas dia liber den un aña no ta tanto un incentivo mas.

Incentivo negativo lo trece inmediatamente tur sindicato den accion, cu e resultado cu nos por anticipa awor caba. Realidad ta cu den sector priva e perdida di entrada, den caso di enfermedad mas largo sigur, ta haci cu no ta atractivo pa ta AO pa un periodo largo y un incentivo pa bay traha atrobe. Gobierno no ta bay haci esey. E realidad ta cu mehora presencia so no ta suficiente pa cambia e situacion. Si menos AO resulta den mas trabao haci, anto seguidamente lo mester continua cu e siguiente fase, cu ta esun di restructura trabao, pa por haci e mesun trabao cu menos hende… Aki ta unda e sapato ta preta, pasobra ta obvio caba cu e gobierno aki, mescos cu varios prome cu nan, no kier pensa mes na restructura pa traha cu menos hende, y consecuentemente baha gasto structuralmente. Nos ta demasiado pesimista? Ban spera cu si.