Aruba ta para dilanti temponan sumamente dificil y mester tene cuenta cu Omicron lo afecta entrada di pais Aruba, cu ta haci e situacion mas serio ainda. Pero pa lider di Accion21, e ta mustra mescos cu Gobierno ta keda pusha e decisionnan duro pa despues, y unicamente ta pospone y empeora lo inevitable.

“Nos ta den plan B, cu ta nifica cu Gobierno ta bay pusha tur pago pa despues y haci unicamente e pagonan urgente. E ta mas preocupante ora cu yega Maart, April, probablemente Februari caba, cu ya no ta bay tin suficiente fondo pa cumpli cu tur necesidad. Nos a mira cu tin lockdown na Europa y mi ta spera cu esey no pasa na Merca tambe, pero mi ta kere cu e probabilidad ta mas cu menos cu nos ta bay sinti efecto di tur e lockdown den turismo cu ta bay afecta nos posicion di cash ainda mas,” Miguel Mansur a remarca. “Y nos no a mira movecion. Nos a kere cu presupuesto lo tabata cla. CAft a bisa bon cla cu Rijksministerraad no ta bay manda mas placa si no tin un presupuesto finalisa. Te hasta Prome Minister Evelyn Wever Croes a admiti esey den Parlamento. El a bisa siman pasa cu e no mester un presupuesto cu a pasa den Parlamento, pero si uno finalisa y esey no a sucede.”

Riba dje e ley cu ta hancra COHO no a pasa. E concepto mester a yega Parlamento dia 3 di September. “Minister Presidente a bisa cu berdad a yega na acuerdo na nivel di ambtenaar, pero no di Gobierno, y cu tin algun bon aspecto y otro menos bon. Por ehempel, Parlamento di Aruba lo no ta completamente silencia, den sentido cu por haci pregunta y sugeri amienda, pero no tin derecho di voto riba e ley. E posibilidad pa Parlamentonan tranca e ley di COHO ya no ta existi.”

Problema pa Mansur ta cu aunke ta papia di Plan B, no tin un plan concreto y sostenibel. A pasa un Presupuesto Complementario unda a tuma 132 hende den servicio, y ta gastando placa pa paga mas hende, mientras cu no por paga tur empleado publico nan salario completo. “Nos ta bayendo pa un desaster, y ainda nos falta un plan, un bista di e reforma fiscal, falta e presupuesto, banda di e hecho cu e acuerdo cu Eagle LNG ta crea duda. Si nan ta acusa AVP cu e proyectonan PPP a costa entre 1.4 pa 2.2 biyon, esaki ta bay ta e ekivalente pa MEP ya cu e proyecto lo bay costa riba 3 biyon. Ningun hende a wak e contract, ami no a wak e contract. Si mi a tende esey di un persona cu a lesa e contract, y nan sugerencia ta pa sigui pone atencion riba e tema, pasobra e ta un desaster. Pues ta di lamenta cu nos ta habri aña asina aki, sin un plan solido, nos ta habri e aña completamente bruha.”

Pandemia a dal Aruba inespera y no tabata prepara

Na momento cu e pandemia a yega Aruba, a drenta den un crisis de inmediato. Ningun hende ta discuti e realidad ey, esta cu Aruba practicamente e perde tur su entrada y cu mester a reacciona y pidi Hulanda pa sosten. Tambe Prome Minister a forma gruponan di trabao cu a produci e plan di recuperacion ‘Reposicionando nos Belanan.’ Na varios ocasion Prome Minister a bisa cu locual a propone den e landspakket pa reforma economico ta proyectonan cu ta aparece den e plan aki. “E plan ‘Reposicionando nos Belanan’ ta identifica seis sector prometedor. Y mi a trece esaki den Parlamento tambe, esta cu fantastico cu tin e plan ey, pero tanten cu no reforma economia, nada di locual ta den e plan ta bay funciona. Tanten cu nos tin e gasto di produccion mas halto den region, tanten cu tin e gasto di particularmente internet mas halto den region, tanten cu no modernisa e sector laboral y elimina burocracia y haci gobierno mas eficiente, lo no por logra.”

Mansur a enfatisa cu e peso mas grandi riba comercio, empresanan, ta Gobierno mes. “Si compara nos mes cu region, nos sector publico ta esun mas grandi, mas costoso. Tur esey mester keda reforma pa nos por ta competitivo y asina desaroya e sectornan prometedor. Ta leuk cu tine riba papel, pero tanten cu no reforma economia y baha gasto di sector publico, ta imposibel pa desaroya e sectornan prometedor y ‘Reposicionando nos Belanan’ ta keda un plan riba papel.”

Presupuesto y landspakket

Durante e encuentro publico riba COHO, Mansur a puntra Director di Finanzas, Sr. Derrick Werleman si Presupuesto 2022 ta refleha kico ta den e landspakket. “Director Werleman a bisa cu esaki lo ta na 2023, ya cu e landspakket awor ta mas tanto analisis y investigacion, estudio. Pero esey no ta berdad pasobra den e landspakket tin stipula por ehempel cu gastonan di sector publico mester yega 10 porciento di GDP. Esey ta algo concreto y mester keda refleha den e Presupuesto 2022. Tampoco nos a wak e concepto di RAft [red. Rijkswet College Aruba Financieel Toezicht]. E ultimo biaha cu mi a wak un concepto di RAFt tabata durante IPKO na Boneiro y e cambionan di e ley aki ta mustra cu nos mester yega e 10 porciento di gasto publico compara cu GDP na 2027. Pues, si no cuminza na 2022, e peso mas duro ta bin na 2023 y 2024, e reduccion lo ta mas skerpi.”

E Parlamentario ta splica cu Gobierno a indica cu awor aki e peso di gasto publico ta na 11.5 porciento di GDP, “pero esey no ta berdad, pasobra Prome Minister Evelyn Wever Croes a bisa cu e mester inclui esnan den sector semi-publico y esnan tin contractnan bao compania [red. DVO]. Si conta tur esakinan hunto den presupuesto 2021, e ta yega hunto na 12.5 porciento.”

Baha debe pa 50 porciento lo tuma 65 aña

Aruba ademas a acepta den e negociacionnan cu ta bay baha debe di Aruba na 50 porciento di GDP na 2040. “Ora cu mi tabata na Hulanda, CAft ta bisa cu segun nan modelonan, e debe ta na 115 porciento di GDP. Hulanda ta enfatisa cu pa 2022 mester tin presupuesto balansa y pa 2023 caba mester genera surplus. Na un porciento di surplus, e lo tuma Aruba 65 aña pa yega na 50 porciento Y con ta acorda cu e fecha di 2040 anto? Esey ta imposibel.” Mansur a enfatisa.

“Riba dje, Prome Minister mes ta indica cu tin un deficit den e presupuesto di 2022, mientras cu Hulanda ta exigi presupuesto balansa. Pues eynan tin otro discordia. Pues, no tin un presupuesto balansa, no tin sosten di likides, Aruba no ta cumpli cu e condicionnan palabra cu Hulanda, ta con ta financia e deficit. Pues cos no ta mustra bon,” ta su conclusion.