Ayera mainta, minister di Finanzas Publico y Cultura, Xiomara Maduro, a traves di un conferencia di prensa a trece dilanti informacion importante tocante Finanzas Publico, unda el a splica cu siman pasa a bini preguntanan den parlamento riba e situacion financiero di Aruba.

Pa cu esaki, minister Maduro a menciona e corespondencianan cu CAft – e organo di supervision financiero di pais Aruba – den cual tin algun interogatorio riba topiconan cu ta wordo discuti, entre otro, gastonan pa servicio y producto, gastonan di huur cu a aumenta di cual a pidi mas informacion, gastonan di expertonan tambe. Den e debate publico por mira cu esun cu tin critica y cuestionamento ta trece informacion na nan manera, segun e minister.

Ta p’esey el a haya corecto pa presenta den un conferencia di prensa pa duna informacion un biaha mas riba e conseho di dia 2 di juni di CAft, pa locual ta destaca: Baha gasto di producto y servicio cu 39 miyon florin,; Serlimar; Mantene recorte di 12.6%; baha gasto di personal na 417 miyon florin; compensa loonbelasting 15 miyon florin; drecha “compliance” di DIMP; AZV; begrotingsfonds apart pa compensa eigen bijdrage di AZV; RWZI; surplus den aña 2023; cambia scenario di crecemento economico; entrada di BTW y subsidio di salario.

Di e 13 recomendacion aki, el a splica cu relaciona cu e prome, cu ta trata di bahamento di gasto cu 39 miyon florin, durante e tratamento di presupuesto 2022 nan a traha un nota di cambio den cual nan a baha e suma di producto y servicio cu 13 miyon. Pero banda di dje, CAft ta keda insisti cu mester baha mas y eynan ta caminda gobierno a duna splicacion cu si nan ta corta 28 miyon mas, gobierno no ta paga gasto pa e vacuna di Covid, no por cumpra computer pa polis, pa Censo y otro departamentonan cu ta esencial pa servicio publico. Tambe ta encera pa gobierno cera Traimerdia, no paga pa cuminda pa prisionero y adicto y tambe haci cambionan den edificio di John F. Kennedy, unda tur departamento di Enseñansa a bay hunto. Un recomendacion cu segun minister a Maduro a bisa “no ta realistico”.

Pa loke ta trata Serlimar, CAft a pidi algo cu lo hiba como consecuencia cu e compania por bay failliet y si esey pasa tur hende sa kico por pasa: su trahadonan tin cu bay cas. Den esey minister Maduro a comenta cu e lo bira un problema mas grandi pa cu e problema di desperdicio.

Tocante e recomendacion number 3, pa mantene e recorte di 12.6%, el a bisa cu gobierno ta bezig cune aworaki hunto cu Conseho di Minister di Reino y e lo encera pa no paga e ambtenaarnan e 5% di recorte.

E recomendacion number cuater pa baha gasto di personal na 417 miyon florin ta encera pa baha overtime di ambtenaarnan cu ta bisti uniform.

E di cinco recomendacion ta pidi pa compensa loonbelasting cu 15 miyon florin, unda cu minister Maduro a expresa cu e ta un discusion cu nan a hiba pa motibo cu pa alivio fiscal, pa pueblo por surpasa e pandemia di Covid-19. Dia 1 di januari di 2021 a baha e tarifa di loonbelasting unda cu awor CAft ta pidi pa gobierno aumenta esey back.

Tambe, CAft kier pa departamento di impuesto bay cobra pueblo 20 miyon florin mas, relaciona cu e recomendacion pa drecha ‘compliance’ di DIMP.

Riba e di siete punto, di AZV, Maduro a bisa cu nan ta pidi pa corta den gasto di AZV y pa laga pueblo paga mas pa dokter y remedi.

E number ocho ta papia di un begrotingsfonds cu nan kier institui pa compensa esnan cu tin un malesa cronico ora cu tin cu adapta na e cambionan den AZV, y eynan tin un discusion. “En corto e ta bisa pa no yuda esnan cu malesa cronico” minister Maduro a señala.

Di number nuebe, cu ta e recomendacion pa sistema di riolering di RWZI, e consecuencianan lo por ta pa laga e muraya kibra y awa sushi bay over tur caminda cu tur consecuencia cu esey por trece cune.

Di e surplus cu por tin den presupuesto di 2023, esey kiermen cu tin cu corta 286 miyon florin den presupuesto di e aña aki, unda cu Maduro a pone como ehemplo cu e suma ey ta mas grandi cu esun cu tin presupuesta pa full Enseñansa pa pais Aruba.

Pa cambia escenario di crecemento economico, minister Maduro a declara cu e parti aki tambe tin algo tecnico pero “simplemente bisa ta, ban haci manera e gobierno ta bay cobra e ora ey mas placa for di economia den 2022”.

Di loke ta trata introduccion di BTW, el a splica cu si no introduci esaki, e ora tin cu corta 400 miyon den presupuesto di 2023. “Eynan bo ta corta full tur locual bo tin presupuesta pa e parti di Educacion y casi full un parti di Husticia, asina grandi lo mester ta e cortamento den presupuesto di pais Aruba.”

E ultimo ta tocante subsidio di salario, na unda cu tin cu cobra comercio e subsidio di salario cu a wordo paga di mas y tin cu hacie di e manera mas lihe.

Esaki ta un splicacion hopi simpel di parti di e mandatario pa comunidad por sa kico ta e consecuencia si gobierno cumpli cabalmente cu tur locual tin para den e rapport di CAft.Maduro a menciona cu el a trece esaki dilanti pa motibo cu e ta mira cu “oposicion kier haci fiesta cu e rapport aki di CAft, pero cu cierto di nan cu tabata ex-minister no ta compronde kico ta para den rapport di CAft. Pasobra si di berdad bo ta para band’i pueblo y como ministernan cu por ehemplo, tabata para pa Serlimar, mi ta puntra mi mes bo kier pa Serlimar bay failliet anto?”

Pa finalisa, el a comenta cu Aruba a cumpli cu tur e normanan pa asina por bay na caminda di un Finanzas Publico manehabel, unda cu manera tur hende sa “tin un debe grandi na cabes di Aruba cu despues a bira mas grandi ainda, nos ta consciente di esey.”

Ademas, el a bisa cu gobierno a cumpli parcialmente cu loke ta e recomendacionnan y p’esey nan a manda splica CAft tambe y pueblo pa sa kico e consecuencia ta pa ora oponentenan bin cu critica.

 

Nota di redaccion: Minister Maduro no a splica pakico a enfoca e reduccion di gasto riba e areanan mas crucial pa Aruba, cual ta seguridad, educacion y salud, na lugar di enfoca riba otro gasto menos imperativo pa nos pais.
Ta bin na mente por ehempel Futura, e plataforma di innovacion di gobierno. Cuanto placa ta gasta pa aña den esaki, cu lo por elimina completamente? Asina tambe tin otro ‘pet projects’ di gobierno cu por elimina prome cu yega na corta den e areanan mas importante pa bienestar di un pais.

Ademas, fuera di e ehemplo aki, tin miyones cu via e triki di laga hende paga un compensacion pa tereno comercial cu ta tuma lugar fuera di control parlamentario. Nos no ta tende Parlamento exigi control riba esaki, e asina-yama maatschappelijke bijdrage.

Finalmente, tambe mester cuantifica e gasto di mas grandi, cu ta keda salario, den cualkier area. Esaki di tur manera mester baha.