editorial bda.jpg

Ultimo tempo e lider di fraccion gubernamental a cuminsa actua como e principal porta bos pa finanza publico. E no ta perde un ocasion pa defende maneho financiero actual y ta mustra riba e ‘logronan’ cu e ta mira. E ta mas den noticia cu e ministro mes. Esey mes ta un poco keto, talbes den preparacion pa su siguiente puesto como gobernador, unda e expresion Hulandes ta manda:”spreken is zilver, zwijgen is goud.” Lastima cu el a ripara un tiki laat cu esey ta e exigencia den e puesto ey, sino el a duna e periodista cu a yama su persona te na Merca, otro contesta.   Pero, den e dianan cu a pasa nos a publica basta tocante esey caba. 

Ban bolbe na e lider di fraccion un rato. Realmente tin algo di celebra pa loke ta e logronan financiero? Di su banda mira, e sigur ta pensa esey. Ta logico tambe cu e ta haci uzo di un rapport di CAFT, unda ta bisa prome cu e deficit tabata 2%, pero no ta bisa acerca cu esaki ta segun e opinion di gobierno di Aruba den su reportahe. E lider di fraccion ta uza esey, pero no ta bisa cu un alinea mas leu den mesun carta CAFT ta bisa cu no por considera e condonacion di e debe di 60,5 miyon florin na SVb un entrada. A base di esey CAFT ta coregi e deficit na 3,2% di GDP. Esey riba su mes ta bao di e meta di 3,7% di deficit pa e sector colectivo, pero CAFT ta bisa cu nan no a mira ainda e resultado final di henter e sector colectivo pa por conclui si a keda dentro di e limite. Tambe CAFT ta comenta cu e entradanan di impuesto di ganashi, cu a resulta hopi halto pasobra impuesto cu normalmente lo a drenta mas laat ora cu e empresa haya su aanslag definitivo, cu por ta un of mas aña despues, awor mester keda paga di biaha ora entrega e aangifte. Pero placa cu bo cobra awe, bo no ta cobra mañan mas!

Den e contexto ey CAFT ta bisa bon cla cu gobierno di Aruba ta logra drecha e panorama financiero pa aña 2015, pero cu no tin nada di cambio structural den esaki. Kico ta cambio structural? Cambio den e gastonan fiho manera gasto di personal, bienes y servicio, pago di interes y capital. Loke nos por mira ta cu gasto di payroll ta sigui crece, gasto di bienes y servicio ta baha momentaneamente pa despues subi atrobe, gasto di interes ta sigui subi pasobra debe di Pais Aruba a aumenta cu Afl. 102 miyon na 2015 (yegando 81,9% di GDP), cu consecuencia cu na 2016 nos pago di interes lo subi cu alrededor di 5-6 miyon florin. 

Tambe e lider di fraccion ta propaganda cu a logra drecha situacion financiero, sin tuma medida! Lo ta bon idea pa nos inventa un sinonimo nobo pa ‘medida’ anto, pa nos tur comprende di kico ta papiando. Por ehemplo, a introduci e BAZV, prome un porciento y despues un mas den pura aña pasa na mita di aña, ora a ripara cu no ta alcansa pa cera buki bon e aña ey. Berdad a kita dos porciento di e prima di AZV, pero e diferencia cu a keda ta un impresionante 80 miyon extra cu trahado y dunado di trabao a cuminsa pone riba mesa tur aña. Cu esaki, gobierno a crea 80 miyon florin di espacio den su presupuesto pa gasta na otro cos! Y esaki practicamente a kita e contribucion di pais cu gobierno tabatin semper riba su presupuesto, cu  tabata riba 100 miyon florin pa aña… Pero esun cu ta desea asina, no ta yama esey un medida, yama esey,  e otro sinonimo ey cu nos mester defini ainda. No yama esey medida, pero e ciudadano cu ta paga tur esaki, si ta sinti esey como medida, independiente di con e nomber ta…

Di otro banda gobierno a haci algo – no yama esey medida, por fabor –  pa scapa placa tambe. Riba por ehemplo e sector social unda ta cortando drasticamente den nan subsidio, cu tur consecuencia cu esaki tin. Bunita pa manda ministro encarga cu Salubridad Publico bay bringa cu directiva di SABA, pero esey no ta kita e realidad cu e necesidadnan den cuido di anciano y tur otro categoria ta sigui crece y nos mester ta prepara pa esey. 

Mientras tanto, nos ta mira un payroll di gobierno cu ta bay den direccion di 700 miyon atrobe, a pesar di e – no yama esey medida – reforma di APFA cu a duna 50 miyon florin di rosea financiero riba presupuesto. Tambe bienes y servicio cu ta keda rond di 200 miyon, interes riba debe mas di 210 miyon, debe creciente riba proyecto PPP cu un dado momento lo yega casi 100 miyon pa aña… Nos ta papiando riba 1200 miyon di gasto fiho, sin cu nos tin e suma ey na entrada, sin inclui inversion y otro cos di paga. Ban spera cu gobierno no tuma e ‘medida’ di pone e lider di fraccion na Finanza…