Dia 8 di maart a bira mundialmente un momento pa para keto na e papel importante di hende muher den sociedad. Esaki den nan responsabilidad como mama, partner, empleado, empresario, etc. E ta un momento pa para keto y contempla e trayecto cu mayoria di e paisnan mas desaroya a cana den ultimo siglo pa loke ta avance den e posicion cu hende muher a logra conquista. Di total negligencia, te na derecho di voto mescos hende homber, despues e lucha – no termina – pa pago igual pa trabao igual; e lucha pa mas facilidad como mama, entre otro pa por duna pecho na pia di trabao, pa mas tempo liber pa dedica na nan yiu. Tambe a logra, no den tur pais, igual acceso na enseñanza, como base pa un estudio cu vista riba un carera profesional. Impresionante, no? Pues, no.

Tin un caminda largo pa cana ainda, promer cu nos por ta satisfecho cu logronan den nos comunidad. Y pakico? Fundamentalmente pasobra e mayor participacion di hende muher riba mercado laboral y den bida publico no a bay acompaña pa un balance den obligacionnan di cas entre e ser femenino y su partner. Ora trabao cu pago termina, trabao sin pago ta cuminza na cas. Cu consecuencia cu hende muher tin un dia laboral hopi mas pisa cu e averahe di hende homber, cu ta haci menos te hasta casi nada den cas, te awe…

Esey ta intenciona primeramente como critica riba hende homber? Esun cu kier tum’e asina, esey ta bon, pero tin algo mas di splica. No mucho tempo pasa ainda un gran mayoria di hende muher no tabata traha pafor di cas. Esey a cambia drasticamente, cu e realidad di awendia cu casi ningun di nos conoce hende muher den edad laboral cu ta sinta na cas. Y esey a cambia pasobra e hende muher en general a bira mas ‘emancipa’ y cu e ta exigi trabao? No, no tabata cuestion di deseo, tabata mas bien cuestion di MESTER traha…, pa por cria nan famia. Y hasta cu dos partner trahando awe, esey no ta garantia di luho, pasobra dos salario na nivel medio di baina ta yega na e nivel di subsistencia di un pareha cu dos yiu. Dos salario na nivel minimo no ta yega na tal altura. Pa no papia mes di e famianan di un solo mayor, cu tin mas problema ainda. Y cu un gran parti di nos poblacion den e zona di peligro aki, nos no por tapa wowo pa e situacion aki.

Conclusion: e situacion den hopi famia ta sclama pa un reparticion mas equitativo di tarea den cas. Sin embargo, e cambio di manera di pensa – e cultura – semper den tur sociedad ta mustra un retraso despues cu e cambionan economico a tuma lugar caba, den e caso aki anto e necesidad di traha pafor di cas. E cambio cultural mas lento ta percura pa e stress y tension den famia, unda educacion tampoco a keda adapta na e situacion nobo, y ainda mama y tata ta educa nan yiu muher diferente cu nan yiu homber. E fenomeno di e yiu muher cu ta haya como tarea pa traha sandwich pa su ruman homber, mientras e ultimo aki ta bien capaz pa siña percura pa su mes, ta un ehemplo di e adaptacion retrasa na un situacion nobo. Pero, di tur manera, no tin otro forma pa yega na un sociedad mas equitativo si no tin un reconocimento general cu e asunto no ta asina simple di stimula hende muher bay traha, gaba cu nos cifranan halto di ‘participacion di hende muher den mercado laboral’ y laga e asunto te eynan, pasobra nos lo ta gañando nos mes.

Tin un otro aspecto cu ta atrae nos atencion encuanto e participacion di hende muher den mercado laboral y esey ta cu e presencia di hende muher ta birando hopi mas visible den hopi organizacion y institucion. E motibo pa esey por ta diferente, pero en general por ta e consecuencia tambe cu, por ehemplo den caso di persona cu educacion avanza y academico, loke ta drenta e proceso, den sector publico y priva, ta mas tanto hende muher. Esaki pasobra pa hopi aña caba nos por observa un fluho constante di mas tanto hende muher cu ta termina nan estudio superior, mientras na nivel di edudacion secundario e mayoria di ‘dropouts’ ta hende homber, ademas cu e mayoria di esnan cu no ta termina nan estudio superior, ta e persona masculino. Cu consecuencia cu si nan bolbe aki, nan ta depende mas di influencia politico pa por avanza den nan carera, pasobra nan no por mustra un diploma adecua, y e persona femenino si.

Tur esaki no ta implica cu na nivel mas halto di gerencia tin un ‘takeover’ di parti hende muher. Ainda un gran mayoria di posicion halto den ambos sector ta ocupa pa hende homber. Sin embargo, si e tendencia actual no cambia, y ta mantene o hasta aumenta e exigencia di educacion profesional adecua pa cierto posicionnan halto, nos lo mira mas y mas hende muher tuma lugar di hende homber. Nos ta mira esey como un tipo di ‘peligro’? No, nos mester mir’e como un realidad cu ta duna e persona femenino su lugar segun su merito. Cu esey, mientras tanto a gana e bataya pa mas igualdad na cas? Esey ta keda un lucha individual di pacenshi y educacion, cu no den tur caso lo resulta exitoso.