ORANJESTAD – Durante un entrevista cu Bon Dia Aruba a haci cu e artesano local Naomi Landgraf, el a duna di conoce e historia tras di su trabou, cu ta e construccion di casnan chikito original di Aruba, cu ta yama ‘Cunucu’.

Landgraf a nace na Aruba, pero el a bay biba na Hulanda, y shete aña pasa el a regresa cu su casa pa biba na isla atrobe, pa via di e trankilidad cu e isla ta duna nan. El a expresa cu ora el a yega akinan, el a ripara cu e souvenirnan cu e mayoria di e turistanan a haya di Aruba a ser traha na China, Haiti y otro caminda, pero no na Aruba mes. For di e momento ey, el a ripara cu esey no ta algo bon pa e turista cu ta bin y kier hiba un souvenir di recuerdo di su bishita riba e isla.

Landgraf a bisa cu e su wela tabatin un cas bieu, su casa a biba semper den un casi bieu na Hulanda y asina nan a haya e interes pa traha cas. Manera Landgraf a bisa “ami a specialisa mi mes den nos cunucu”, e casnan bieu di antes original di Aruba. Asina Landgraf a bisa cu el a cuminsa traha cu e casnan di antes, algo tipico di Aruba. Despues el a bay pa departamento di cultura, pa motibo cu ora un persona traha algo di artesania, bo por haya un seyo nacional cu ta bisa cu e articulo ta traha na Aruba, y ta “100% Made Local”.

Despues el a cuminsa traha un cas estilo bieu. Landgraf a splica cu ora el a bay un mercado local pa haci un exposicion di su trabou, el a haya varios persona cu a puntra si e lo por traha e cas di su wela. Esposo di Landgraf ta ingeniero di sujetalibro, cu tin papel pa traha casnan, cu por midi y diseña e casnan, y e ta yuda Landgraf cu e trabou. Ora Landgraf cu su casa a haya un potret manera e cas tabata prome, for di eynan nan ta cuminsa traha. Cada cas tin su historia, Landgraf semper ta puntra con bieu e cas ta, di ken e cas ta, ki color e cas tin, y asina nan ta traha. E tamaño di e casnan ta varia, e mas grandi tin 70 centimeter, pero tambe ta traha mas chikito di 5 centimeter, e ta depende di kico e hendenan kier tambe.

E material cu Landgraf ta traha cune ta yama ‘Klaim’, cu ta bin for di Hulanda y ta un material cu ta seca di su mes. E ta bin di color blanco y cu esey e traha e murayanan y e dak, cu foamboard e ta traha e cunucu, tambe ta depende di e tamaño di e cas. Landgraf a splica cu su hobby ta traha cas di popchi, traha tur cus den miniatura, e ta traha stoelnan,frigidaire, mesa, tur cos chikito di palo. Landgraf a bisa: “Mi ta gusta traha e casnan di antes, pa motibo cu e casnan di awo no ta mescos”, tambe el a expresa cu “ami kier traha diferente torto di cas di cunucu”. Na e galeria chikito cu Landgraf tin den su cas, e tin casnan traha di Arikok, Tanki Lendeert, Meifeld y otro caminda. Landgraf a expresa cu ta e unico artesano cu a expone su trabounan na Santa Rosa. El a duna di conoce cu trabou mas reconoci ta esunnan cu el a traha cu su storia tras di dje. Hasta cu e turistanan, pa motibo cu e ta bende hopi su trabou pa turistanan, asina tambe e ta bende pa e hendenan di Aruba, y ora nan a haya e cas chikito, nan ta bay pa e cas original cu tabata existi. Landgraf tambe ta traha magnet pa pone riba frigidaire, algo pa pone e yabi riba dje y souvenirnan di Pasco.

Landgraf tambe a bisa cu e ta traha pa e pueblo di Aruba, ‘pa nos pensa kico nos tin, pasobra nos no ta orguyoso hopi biaha pa nos isla’. El a comenta cu tin persona cu tin un cas bieu y nan ta basha abou pa traha un cas nobo, ‘wak kico bo por haci cu e cas bieu, pasobra esey ta nos herencia, pa motibo cu nos no ta turista so, e turista ta bay, kico mas nos tin, e casnan di antes, laga nos proteha nan’. Landgraf a bisa cu e ta hopi contento, pa motibo cu su casnan ta na tur caminda, e hendenan di Hapon, Europeonan, hende di Norte America tambe a hiba su casnan chikito como souvenir di Aruba.
Ademas, Landgraf a expresa ‘stima nos isla, proteha loke nos tin, pasobra esey bo por duna bo yiunan tambe, nos ta un pais chikito pero nos mester ta orguyoso di dje’.