Pa dramatico cu e anuncio reciente di resultado di e encuesta encuanto nos estado di salud por ta, nos ta duda cu e lo tin tanto impacto den comunidad. Esaki pasobra nos tin e impresion cu durante e hopi añanan cu nos ta lidia cu e problema aki, ta parce cu hende en general ta cuminza acepta e situacion di sobrepeso y obesidad, como algo cu simplemente t’ey. Nos no ta bisa cu e ta motibo pa acepta esaki, sigur no for di banda di esnan responsable pa maneho di salud y bienestar general di comunidad. Sin embargo, tumando na consideracion cu e situacion, cu a empeora compara cu anterior investigacionnan, e mero actitud di no mira e situacion como algo peligroso ta haci combati esaki extra dificil. Y esaki tin su consecuencia pa e forma con ta bay actua pa mehora e situacion.

Pa evalua e actual situacion ta importante pa conoce e situacion di anterior investigacion, pa por compara cuanto cambio, negativo o positivo, tabatin den cuanto tempo. Pa esey ta logico pa bolbe na e Steps 2006, pa haci un comparacion inicial. Nos ta bisa inicial pasobra nos no ta dispone ainda di e informe Steps 2023 pa haci un comparacion mas amplio. En todo caso por compara e cifranan general cu a presenta awor pa 2023, esta cu 78% di e poblacion ta categoriza como ‘sobrepeso’, di cual 48% ta hasta den categoria ‘obeso’. E cifranan di 2006 ta duna di conoce cu 36,2% tin ‘sobrepeso’ y 40,8% ta considera ‘obeso’. Hunto ta duna 77% cu tin sobrepeso o ta obeso. Si nos ta interpreta e cifranan corectamente, lo tabatin anto un aumento bastante fuerte di e categoria ‘obeso’, te casi 50%, mientras en total e grupo combina a subi modestamente di 77% te 78%.

E relato actual duna pa gobierno di Aruba no a brinda mas detaye pa por compara cu Steps 2006, pero nos ta duna algun detaye pa loke ta e comparacion muher/homber. Na 2006 obesidad tabata mas un problema masculino (46,7%) y algo mas modera cerca hende muher (36,3%). E average general actual (48%) di 2023 ta mas halto cu e cifra pa 2006 pa hende homber (46,7%), aunke nos ainda no por sa cuanto e aumento pa cada genero a contribui na esaki. Por ta cu e cifra relativamente mas abao pa hende muher na 2006 (36,3%) a subi considerablemente, pero tambe ta posible cu e cifra pa hende homber a subi mas ainda, pasando 50%. Nos lo keda pendiente pa haya e informe completo pa por haci nos analisis riba esaki.

Urgencia di e situacion actual

En general e unico conclusion cu por saca di e situacion actual, unda casi mitar di e poblacion ta obeso, ta cu ta inaceptable perde mas tempo. E consecuencianan di e crisis di salud aki, nos ta yam’e asina, ta grave y no solamente den sentido financiero. Segun nos opinion esaki ta exigi un cambio di e actual maneho gubernamental. E consideracion principal pa esey ta cu e maneho actual ta parce insuficiente pa realmente haci un diferencia. Loke ta realmente primordial ta pa nos pais defini su propio rumbo pa ataca e peligronan di salud nos dilanti, ya cu si nos tira un vista riba e metanan di desaroyo sostenible (SDG) pa 2030 di Nacionnan Uni, tin hopi enfasis riba asunto cu cerca nos no ta tanto un problema, pasobra nos tin un sistema bastante bon y desaroya di cuido di salud, unda enfermedad contagioso solamente temporalmente ta afecta nos, manera e crisis di Covid-19. E peligro pa nos ta bin di enfermedad no transmisible cu ta relaciona cu mal habito di nutricion y bida sedentario, cu tin efecto grandi cu presencia di diabetes, presion halto, enfermedad cardiaco y cancer.

Awor, ta facil pa bisa esaki pero si tin algo dificil pa cambia ta custumber di kico ta come. E cultura di poco atencion pa suficiente fruta y berdura ta bastante general, tambe entre hende cu tin suficiente recurso pa paga e cuminda – caro – aki. Esaki ta conta mas ainda pa persona cu no tin tanto entrada. Mundialmente ta visible e efecto di mal nutricion, no di insuficiente nutricion, sino un mal dieta cu exceso di vet y sucu cu ta contribui na e situacion di obesidad generaliza manera e ta presente awor. Di tur manera lo mester busca un solucion pa e realidad cu di un banda por trata di educa hende pa come mas berdura y fruta, pero con ta haci si un grupo grandi simplemente no por afford e productonan aki? Esaki no ta un poblema di nos so, sino di hopi pais; hende cu insuficiente entrada ta come malo.

Solucion pa e problema urgente aki, cu ta pone hopi presion riba costo di nos sistema di salud, lo mester bin di varios banda. No ta suficiente pa conta solamente cu informacion na publico, pero combina esaki cu por ehemplo introduccion general di cuminda na scol, cu enfasis pisa riba bon alimentacion. Mester ta posible di cuminza educa e hobennan, ya cu penetra den e hogarnan pa cambia custumber di come ta resulta hopi dificil. Tambe ta importante pa henter sector di salud reprograma nan mes. Experiencia di hopi persona ta cu hasta docter y specialista ta masha limita den nan conseho y recomendacion di bon alimentacion, mientras cu nan ta haya pa trata e consecuencianan devastador di mal nutricion.

Finalmente, nos no por acepta obesidad como un realidad di bida, pasobra e ta mata… Algun dia nos tur ta bay, pero nos mester por tin un bida mas placentero sin e consecuencianan di mal habito nutricional.