Pa continua nos analisis y discusion riba e 17 metanan di desaroyo sostenibel, nos ta reacciona tambe riba e contribucion haci den e edicion di diasabra pasa di Bon Dia Aruba cu e Comision Nacional SDG y un fundacion den e ramo aki, ta confirma exactamente nos critica di e dia anterior, unda nos a mustra e poco avance haci te awor den desaroyo di accion cu ta trece realisacion di e metanan mas cerca. E punto ta cu di despues di varios aña di preparacion… nos ta… ainda den preparacion. Den prepara y planea nos bon intencion.

Y esey na un momento cu no solamente e fecha di 2030, unda supuestamente mester tin mayoria di e metanan cumpli, ta yegando mas cerca, sino cu mientras tanto e presentacionnan pa por cumpli e metanan ta birando dia pa dia mas dificil. Un ehemplo, clave y no di otro parti di mundo, pero aki mes.

Ya ta practicamente 15 aña despues di presentacion di e informe di ‘Carrying Capacity’ di Camara di Comercio, den cooperacion cu varios otro instancia, unda a señala na un manera contundente kico ta e problemanan di crecemento sin criterio y sin limite cu nos tabata creando pa nos mes. E preocupacion presenta den e proyecto ey tin tur cos di haci cu e preocupacion global cu ta forma e base pa formulacion di e 17 metanan di Nacionnan Uni. Riba un punto principal, esta cu Aruba pa loke ta su actividad economico principal tabata move den e direccion incorecto, esun di demasiado crecemento y demasiado rapido, no a keda atendi, al contrario, nos tur sa loke a pasa den e ultimo 15 añanan ey: mas crecemento desordena, sin ningun plan, y cu emision di tereno segun gusto y placer di e mandatario di e momento como unico ‘guia’, si nos por yam’e esey.

Despues nos a haya e esfuerso di e accion ‘Nos Aruba 2025’ cu a yuda pavimenta nos caminda cu mas bon intencion ainda. Un esfuerso remarcabel, unda hopi hende cu bastante experiencia riba diferente tereno a participa pero cu igualmente, na momento di cambio di gobierno, a haya su destino clasico den nos realidad politico: bari di sushi.

Awe, cu e esfuerso di set up un cuadro di trabao pa yega na cumplimento di e metanan pa 2030, cual a proposito a haya su inicio durante gobierno anterior, nos ta puntra nos mes si atrobe ta keda pega den bon intencion. Y pa esey no sucede, ta imperativo acopla bon intencion cu planificacion practico y al caso, lagando atras e discursonan general basa riba e puntonan di salida vago cu tur hende por apoya. Y pa e ronda di consulta cu ta proyectando no keda pega riba e punto aki, ta necesario pa cuminsa papia awor caba di e fenomenonan mas vistoso den nos situacion cu no ta cuadra cu e pensamento tras di desaroyo sostenibel.

Pa haci esey di un bon manera, ta necesario defini kico ta desaroyo sostenibel y kico e no ta. Pa cuminsa, desaroyo sostenibel no ta igual na crecemento economico. Nos mester di crecemento economico, te na cierto punto, pero no crecemento a costo di otro aspecto cu despues ta costa nos caro. No ta asina cu simplemente crea mas actividad economico, mas GDP, mas empleo, automaticamente ta significa mas desaroyo. Crecemento economico ta bon ora e ta contribui na un desaroyo general balansa, unda ta tene cuenta cu otro factor cu ta importante, y no cu e ta crea asina hopi otro problema, cu bo ta puntra bo mes despues

ta kico nos a gana cu tur e crecemento ey. E ehemplo clasico, pa Aruba, ta e crecemento totalmente exagera di camber di hotel y otro acomodacion turistico, actualmente atrobe. Ningun alma cu un tiki sano huicio por comprende con por pensa cu Aruba mester di 5000 camber mas na acomodacion, na beneficio di ken y pa emplea ken? Si nos kier discuti desaroyo sostenibel di un banda, y di otro ta acepta e 5000 cambernan aki como un realidad inevitabel, ta bira casi ridiculo di kier discuti e tema di sostenibilidad aki ainda.

Y como cu crecemento economico ta e motor di tur cos, nos ta haya nos cu e mesun discusion cu a tuma luga den e rondanan di discusion den cuadro di Carrying Capacity y Nos Aruba 2025: kico mester ta e punto di salida di e crecemento economico den e proximo decadanan, tambe tumando na cuenta tur e otro factornan di importancia manera: espacio limita, combina cu un densidad poblacional practicamente iresponsabel, demanda di forsa laboral cu pa mas di dos decada caba ta satisface cu importacion di labor, tambe pa e realidad di embeyecemento y reduccion di e gruponan mas hoben pa motibo di poco nacemento. Anto nos no a ni toca e problemanan salubridad publico, enseñansa y maneho energetico, pa menciona algun di e terenonan clave den e analisis cu mester tin. Y como cu nos ta topa cu henter e problematica aki casi a base diario, no ta nos papel como medio pa sinta warda te cu logra haci e transicion di e bon intencion pa toca tema concreto. Ta p’esey nos ta haci loke nos ta haci, y esey ta trece e temanan aki dilanti, manera nos ta mira nan.