Nos a pasa mitar di luna di mei y tecnicamente ta imposible pa pasa e ley di cambio di BBO promer cu dia 1 di juni proximo. E cambio aki, cu ta encera introduccion di cobranza di BBO na entrada di mercancia na nos pais, por lo tanto pa e fecha menciona no tin un base legal y no por ehecuta esaki. Aunke lo no tin hopi ciudadano cu ta lamenta esaki, e consecuencia pa gobierno ta perdida di un luna extra di BBO. E motibo, aparentemente, pasobra ningun caminda ta duna splicacion, tabata pa cuminzando na juli e aña aki ya gobierno lo a cuminza haya entrada for di e extra cobranza aki. Normalmente, si un ley drenta na vigor dia 1 di juli, ora efectivamente e segundo parti di aña inicia, ta bay dura te augustus pa e promer fluho di placa cuminza drenta. Pues esaki, cuminzando 1 di juni, ta un intento pa cuminza cobra mas tempran.

Mester bisa si cu e restitucion di e BBO paga na entrada pa esnan cu ta conoci den e sistema fiscal caba, ta haci cu nan ta paga solamente e diferencia entre loke nan a paga na BBO na momento di importacion, y e BBO cu nan a cobra di nan clientela den e siguiente ronda di BBO. Ta pesey cu gobierno ta keda enfatiza cu e BBO na porta no mester aumenta prijs, pasobra e empresario cu paga na frontera, lo no tin extra gasto di e BBO paga. Nos no ta bay den e discusion aki si di berdad no ta bay tin ningun cambio den prijs den henter nos economia. Ta bon pa enfatiza aki cu, contrario na sugerencia di algun politico liga na gobierno, e BBO na frontera no ta reemplaza e BBO cobra te awor den tur negoshi; e ta bin riba esun cu tabat’ey caba.

Pero loke nos ta desea di trece dilanti aki, ta e varios incidentenan cu ta mustra cu nos no ta bayendo den bon direccion pa loke ta gobernacion efectivo y corecto. Gobierno di Aruba a caba di pasa den varios bataya cu Hulanda pa conserva, manera nan ta mir’e, nos autonomia pa atende nos propio asuntonan. Esey a conduci na cierto exito, hunto cu e dos otro islanan, pero loke nos ta mira sucediendo no ta un bon ‘follow up’ di e exito menciona. Pa cuminza, gobierno, sin duna ningun tipo di splicacion, a entrega un ultimo kwartaalrapport di 2022 mas di dos luna despues di e fecha limite. E decision pa reemplaza e introduccion di un BTW den curso di aña pasa tabata conoci caba, pero nos por ripara cu asina mes e proyecto di ley pa cambia e ley di BBO no a yega parlamento ainda. Kico lo ta e causa ainda no ta conoci, e unico hecho conoci cu pa di tantisimo vez gobierno mes ta duna prueba cu den asunto financiero y legal e lema crioyo “nos mes por” no ta impresiona ningun hende. Si nos añadi na esaki e deficiencia den maneho di impuesto, di administracion financiero publico, principalmente entrega na tempo di reportahe financiero, plus e deficiencia y insuficiencia profesional pa maneha e tipo di responsabilidad aki, ta mas cu obvio cu no por convence Hulanda cu Aruba mes por duna suficiente contenido na e tarea di supervision, loke ta conduci na e conclusion cu e ley di Reino di supervision ta practicamente inevitable.

Un pregunta cu ta surgi ta si e incapacidad pa asumi e tareanan gubernamental den e asuntonan clave aki ta algo di e momento aki o ta algo permanente y structural. Pa tur esnan cu durante ultimo 30 y mas aña a sigui gobernacion na Aruba, ta mas cu claro cu esaki tabata un constante den varios decada. Aunke no por pone tur culpa anto cerca e actual gobierno, ta keda e hecho cu nan ta nan so por actua, e otro gabinetenan a bay sosega caba. Ta mira cambio?

Otro pregunta ta pakico nos ta sinta cu e constante problema cu ningun gobierno ta pone e servicionan clave aki na e nivel necesario ‘de una vez por todas’? Segun nos, si kier haya un contesta, mester analiza e structura di poder politico. E problema fundamental pa duna tur e servicionan clave aki suficiente personal profesional pa cumpli cu nan tareanan ta haci cu no por sigui laga personal pasa den ‘screening politico como criterio principal. Ta necesario pa duna mas espacio pa profesional traha como ambtenaar na nivel halto, sin cu necesariamente nan ta pertenece na e grupo cu ta yega na cas di e mandatario. Te awe nos no ta mira un intento pa traha asina, al contrario, tur gabinete y casi tur ministro, cu excepcion aki aya, ta keda ripiti e modelo conoci di e ‘personanan di confianza’. Y kico ta anto e resultado di esaki? Cu riba un isla chikito, si bo kier exclui hende profesional cu no ta di bo agrado pasobra nan no ta pertenece na e grupo selecto di hende di confianza, bo no ta resta un grupo suficientemente grandi y di nivel pa recluta tur loke bo mester. Na final di e asunto ta prefera di keda cu e deficiencianan aki, kehando tin ora hasta cerca e propio Hulandesnan cu bo cuerpo profesional no ta na nivel, pa despues bo bira rabia cu nan pasobra “nos mes por”. Mientras nos ta keda ripiti e ridiculez aki, sin mehora nada, nos no lo progresa.

LJMADURO – 20-MEI-2023

Comments are closed.