Unda esun anterior a keda?

No por a tarda mucho, pa nos tende atrobe cu ta importante pa gobierno institui un dialogo cu e partnernan social. Prome cu bay den un debate simplista di pro o contra, ta bon pa analisa kico lo ta bon y kico menos bon di un dialogo asina. Tambe ta importante den esaki tira un bista riba pasado reciente, pa nos conclui kico a bay robes y pakico desde 2014 gobierno anterior a para su proceso di Dialogo Social cu a funciona di 2010 te 2014. Nos no tin hopi espacio pa analisa aki, asina ta en corto esaki. E Dialogo Social tabata abarca temanan clave y otronan menos, ya bira un sorto di grabbelton unda tur hende ta coba saca cos.

Yen di asunto tabata keda prepara ‘kant en klaar’ pa pasa den parlamento. Esaki a margina trabao di parlamento cu tabata haya e sensacion cu nan tabata ey pa vota pro so. Ademas, ta gobierno tabata pusha su agenda y no tabata duna espacio na loke e otro partnernan tabata desea. Esey finalmente, hunto cu e acuerdo bilateral entre sindicato di ambtenaar y gobierno tocante e reforma di pension y e areglo pa indexering te 2024 cu a kita interes di e sindicatonan aki pa yega na mesa, a seya e destino di e dialogo.

Sinembargo, den hopi asunto cu mester tuma decision strategico, ta recomendabel y util pa consulta cu e organisacionnan mas representativo di banda di dunado di trabao y di trahado. Esey naturalmente no ta significa cu semper e partnernan ta yega na otro y tampoco tin garantia cu e acuerdo negocia na cual nan ta yega lo ta esun miho. Un ehemplo di esaki di e Dialogo Social bao di gabinete anterior ta e decision na 2011 pa tuma algun medida mediocre encuanto e problema di AOV, cu no a soluciona e problema, y a obliga un par di aña despues pa dal e paso grandi di tur manera, di aumenta edad di pension te 65 aña. Esunnan cu a boga desde prome momento pa gara e toro na su cacho y marca di biaha un ruta cu lo a conduci na edad di pension di 65 aña, a haya rason cu e acuerdo di 2011 tabata algo cu tur partner a firma, pero cu e no a yuda pa nada. E famoso flexpensioen introduci e tempo ey a bira un flop grandi, ya cu mayoria di hende tabata tuma nan AOV pareu cu e prome ocasion presenta. Bon pa tene esaki den mente si nos bay purba atrobe cu un areglo asina. No cu e ta un mal idea riba su mes, pero cu e modo di comporta di nos pueblo aparentemente e no ta traha.

Sinembargo, e pregunta si conhuntamente ta yega na e miho solucion no ta e pregunta cardinal. Mas importante ta si den un situacion cu ta exigi medida fuerte y dificil, por conta cu mas apoyo pa carga e decisionnan ey. Cu nos tin un situacion actualmente unda ta recomendabel pa tin consulta nacional pa crea ‘draagvlak’: un base di apoyo pa carga esaki, esey sigur cu si. Specialmente si nos mira e situacion den cual nos ta awor, cu un situacion financiero sumamente dificil pa gobierno, y riba esey un economia cu no ta crece, o maximalmente lo por crece un porciento so e aña aki. Ademas e perspectiva pa e proximo añanan tambe di un crecemento bastante modera, si cos bay bon. Ta obvio cu nos no ta bay sali for di e situacion aki asina facil, y lo mester tuma hopi decision duro y fastioso, unda ta recomendabel di conta cu apoyo, no rechaso di e partnernan social.

Den un situacion asina no ta recomendabel pa cuminsa cu critica otro. Ta di comprende cu cierto mandatarionan ta reacciona awor den sentido di ‘ah, boso a lanta for di soño; unda boso tabata ora e gobierno anterior tabata fiesta den e luga aki?’ Tin algo di berdad den esaki, den sentido cu sigur despues di e dianan scur di juli 2014, no tabatin presencia fuerte mas di e gremio y sindicatonan. Y no tabata falta asunto grave pa atende.

Pero, nos ta na 2018 y e gremio y sindicatonan ta ainda y keto bay representante di esunnan cu nan ta representa. Por lo tanto mester tuma nan na serio, y evalua loke nan ta trece na mesa pa su propio merito. No ta importa di unda un bon idea ta bin, si e ta yuda e causa comun cu yama Aruba, mester considera esey. Esaki no ta implica cu mester acepta tur loke subi mesa, sigur cu no. Ta di spera cu gobierno den e situacion actual mester percura pa nan tin un plan logico, cu sacrificio y beneficio bon reparti, pa nan haya e apoyo necesario. Esaki ta haci cu gobierno mester un dialogo social o nacional formal? Nos no ta bisa esey. Ta posibel tambe pa yama e partnernan na mesa ora un tema ta rekeri esey. Pero, mientras tanto no mester crea un ambiente hostil den e coyuntura actual, di ningun banda. Trata otro cu respet no ta cuestion di civilisacion, e ta bon strategia tambe.