Partido di gobierno y oposicion hunto den comision di investigacion

Ayera henter mundo tabata pega na pantaya mainta, pa presencia un show excitante cu e recien retira hefe di FBI den e papel estelar. Su contactonan cu e recien instala presidente Donald Trump a bira obheto di interes grandi di opinion publico, pero tambe di Congreso Mericano. Mas cu tur cos pasobra no ta solamente partido Democratico, cu a perde eleccion ta interesa pa bolter delaster un piedra den e asunto di intervencion Ruso den e proceso di eleccion presidencial di aña pasa. Partido Republicano, unda hopi miembro mester a pone nan disgusto pa Donald Trump un banda pa acept’e como candidato, awor ta desea di haci investigacion profundo riba esaki. No obstante cu FBI ta haciendo un investigacion profundo riba e caso, Congreso mes ta haci uzo di e facultadnan cu nan tin como representacion popular pa haci nan propio investigacion, den un comision cu representacion di ambos partido. Y declaracion dilanti e comision no ta gratis, pasobra ta declaracion bao huramentacion.

Mientras cu no semper e interogacionnan aki tin consecuencia grave pa esnan cu mester aparece, den varios caso grandi manera ‘impeachment’ di presidente Richard Nixon, nan a hunga un papel importante. Un di e motibonan ta cu e comision, y su tras Congreso, no ta un tribunal cu mester prueba sin duda pa yega na un veredicto. E decision final y mas grave di baha un presidente ta un decision politico y ta exigi nada mas cu un mayoria den Congreso. Claro cu esey no ta sucede asina facil. Al fin y al cabo, e coleganan di partido di e presidente no ta buscando su retiro na prome luga, pero si nan ta interesa pa sa kico a sucede, sigur si ta trata di algo grave manera intervencion di enemigo number uno di Merca den nan proceso electoral. Aki interes partidario mester hala un banda pa interes nacional.

Si tabata na Aruba, cos nunca lo a yega asina leu. Tradicionalmente fraccion di gobierno tambe ta percura pa nan bisa cu nan tambe ta pro integridad, pero den practica nan no ta nada mas cu un dam di desacuerdo pa e mandatarionan, cu ta e berdadero ‘big dogs’ den e partido y por conta riba lealtad incondicional di nan ‘team B’ den parlamento. Y si acaso un di nan mester hinca den su cabes cu e por cuestiona nan actuacion como mandatario, pober di e persona ey pasobra den proximo eleccion su posicion riba lista lo bira historia. Di e manera aki no por spera di nos parlamento cu e ta funciona como un organo di control riba actuacion di ehecutivo. Esey no ta tur. Hasta e intentonan di oposicion, riba señalnan for di comunidad, pa laga un ministro responsabilisa su mes politicamente ta keda hopi biaha frustra pasobra ta parce cu e presidente di turno t’ey solamente pa frustra e intentonan di oposicion pa cuestiona un mandatario formalmente.

Pero, papiando di investigacion inicia pa parlamento, no ta asina cu nos tambe tin algo asina den nos Constitucion? Sigur cu si. Fuera di e posibilidad di ‘interpelacion’ parlamento por uza e instrumento mas pisa di investigacion (‘enquete’). E ta duna e posibilidad pa haci investigacion y scucha hende bao huramentacion. E unico problema ta cu mester tin un entendimento, un acuerdo cu cierto asunto ta mustra asina serio, cu ta necesario pa bay mas leu cu e interpelacion, pregunta den reunion publico, ta duna. Y, nos tabatin o tin tipo di caso asina? Si, na nos opinion e caso di ‘hedging’ di WEB tabata algo asina. No na prome luga pa logra probecho politico, pero pasobra e daño pa Aruba tabata asina grandi. Cu den e curso di e investigacion lo a yega na comproba cu na nivel mas halto tabatin responsabilidad den e caso aki, ‘so be it’. Mescos cu na Merca, no ta e pregunta primordial si e presidente ta envolvi den esaki, y con e ta envolvi, pero con grave e intervencion di Rusia ta y kico ta bay haci cu e resultadonan di e investigacion.

Mas reciente, nos ta kere cu un parlamento cu bal e nomber ey, lo mester a cuminsa un investigacion riba e negoshi di tereno. Esey no ta na prome luga pa acusa e ministro concerni, pero pasobra abuso grandi ta sosodiendo cu propiedad publico. Nos no sa si e miyones cu cierto personanan ta gana cu tereno publico cu nan ta haya practicamente pornada y ta bende pa tanto placa, finalmente ta yega na un mandatario o persona cerca di dje. Pero e hecho cu e cosnan aki ta keda sin investiga, simplemente ta un berguensa pa un pais cu ta pretende di ta un estado di derecho.

Di e manera aki realmente nos por puntra nos mes pakico nos tin un parlamento. Si practicamente nunca ta haci caso di oposicion, anto tecnicamente nos tin un sistema unda tin eleccion, pero e ganado ta bay cu tur cos (‘winner takes all’). Nan ta tuma gobernacion pa e periodo stipula y ta goberna y traha ley na nan antoho, a menos cu Reino para nan. Den e direccion aki nos kier sigui?