Faltando solamente seis luna pa dia di eleccion, Aruba ta sacudi riba su fundamento pa di tantisimo scandal di fraude den maneho di nos pais. Nos ta considera e caso di Setar un asunto di interes general, ya cu ta trata di un empresa estatal. Gobierno  a core reconoce esey tambe, cu un rueda di prensa ayera tardi.

Pero a pesar di henter e splicacion con a yega na descubri e delito, con a maneha e investigacion y con a yega na entabla un caso civil di daño y perhuicio, e pregunta clave ta keda: pakico no a laga e autoridadnan hudicial na Aruba haci nan trabao?

Y e otro pregunta cu ta bin inmediatamente su tras: pakico no ta bay Ministerio Publico awor, aunke ta tanto luna despues. Manera bisa den un anterior editorial, ainda ta posibel pa pidi extradicion na Merca, trece e personanan en cuestion aki y hiba nan dilanti hues! Si ta berdad cu a mantene e caso den secreto te awor pa no perhudica e caso civil na Merca, awor cu tur cos a sali  na cla caba, no tin nada pa stroba pa cana e caminda aki. Atrobe: pakico e privilegio na e delincuentenan Arubano aki? Pasobra nan ta intimamente liga na e partido den gobierno? Esey ta suficiente pa garantisa nan impunidad?

Despues di e rueda di prensa di ayera keto bay nos ta keda cu e impresion, cu ta pone enfasis riba e caso na Merca, pa kita atencion di un investigacion riguroso di kico a sucede na Setar NV. E investigacion ey no tin pakico perhudica un caso civil den corte na Merca.

Observando caba e falta di gana di banda di e ministro concerni pa lansa un investigacion completo aki, ta un alternativa so ta keda: un investigacion parlamentario (“parlementaire enquête”). Naturalmente esaki no ta bay tuma luga sin mas. Nos a tuma nota cu politiconan opositor ya caba a pidi un reunion urgente di parlamento pa interpela e ministro responsabel. Nos lo keda agradablemente sorprendi si diripiente e presidente di parlamento keda bendiciona cu un iluminacion celestial y pone e reunion en berdad a corto plaso. Nos tin miedo si cu e no ta asumi su responsabilidad y lo keda hunga e wega di nenga oposicion nan derecho fundamental. Di e manera aki atrobe nos por constata cu parlamento no ta funciona. Parlamento mester controla gobierno, pero ta gobierno ta dicidi si tin reunion.

Pero, supongamos cu e reunion tuma luga, kico nos por spera? Pa cuminsa, un ripiticion di e rueda di prensa di ayera: con nan a yega na un caso na Miami. Ta bin ey caba algun pregunta fastioso. Por ehemplo: si Miami Herald no a descubri e caso, ta ki dia nan lo a haya nan santo gana di conta nos kico a tuma luga? Aki tin un punto unda pa loke ta transparencia, nan a faya caba. Cu ‘nan’ nos ta referi na e ministro anterior y e actual tambe. Si nos comprende bon, no ta ayera nan a haya sa di e asunto, sino nan lo tabatin motibo caba pa kita e director di trabao. Ban supone cu nan tabata envolvi desde varios luna caba. Pregunta: kico tabata nan papel den laga e personanan envolvi sali for di Aruba y bay biba na Merca? Otro pregunta: e personanan aki tin propiedad na Aruba ainda? Si ta asina, por cuminsa pa caba cu pone beslag riba e propiedadnan ey. Trabao pa ‘afpakteam’?

Awor, nos tambe ta comprende cu e probabilidad di un investigacion ordena pa parlamento ta masha chikito. Keto bay tin 12 lacayo sinta den parlamento cu ta solamente puntra ‘ta con halto nan mester bula’, no pakico nan mester bula… Pero, señores, nos ta den campaña! Laga e 12 peonnan aki haci nan trabao di blokia un investigacion, anto te dia 22 di september esaki ta bira un ‘main issue’ den cada debate! Laga nan proba cu di berdad e gobierno aki ta odia transparencia, sigur den un caso manera esaki unda ta trata na hende intimamente liga na e partido. No e pareha den su composicion original so, pero e amante/socio di e susodicho tabata emplea den pasado den despacho di prome ministro Henny Eman y tin un trayectorio largo di lealtad na e partido. Pero esey ta hustifica cu nan por ‘get away, not with murder, but with big cash’?

Si nos memoria no faya nos, mester bisa cu den un caso grandi anterior (Landslaboratorium) e culpabel a keda condena y a bay sinta su castigo.  Y e otro caso grandi cu tabata merece un investigacion parlamentario (hedging), oposicion no a ni exigi esey, aunke cu por a anticipa cu e fraccion di gobierno lo a boicotia esaki di tur manera.

Evaluando unda nos ta para awor: si mester y tin gana di entama caso di daño y perhuicio na Merca, dal bay. Esey no ta kita nos di e tarea como comunidad di trece e delincuentenan Aruba y bolter delaster un piedra aki, pa haya sa con e scandal aki ta hinca den otro. Pero duna gobierno un chens pa bisa ‘NO’…