‘Never a dull moment in Aruba…’ Esey nos por conclui atrobe, cu e surgimento di e noticia cu e compania Ecogas a cera un convenio na Colombia pa exportacion di desperdicio cu nan ta procesa y dera actualmente den saco (‘envirobales’) na Sero Teishi. No a tarda pa bin un reaccion di banda di e ministro encarga cu infrastructura y medio ambiente, cu ta defende e punto di vista cu ta na gobierno pa dicidi kico ta haci cu desperdicio na Aruba. Esaki naturalmente den e cuadro di e proyecto pa bin na Aruba cu un ‘incinerator’ cu lo kima tur desperdicio. Naturalmente ta tempran ainda den e debate aki, cu sin embargo nos no mester evadi. Kico ta e bentaha y desbentaha di cada opcion? Un analisis di e asunto, sin pretension cu cada aspecto ta keda cubri.

Aruba ta lidia pa basta tempo caba cu e problema di desperdicio, ademas cu nos ta conta caba dos proyecto fracasa, esta e proyecto di converti desperdicio den ‘fluff’ na Parkietenbos, y e proyecto di produci gas na e compania priva Ecogas, pa entrega na WEB como combustible pa genera coriente. No ta trata aki di e trasfondo di ambos proyecto, ken tabatin culpa y ken eventualmente no. Simplemente ta constata cu ningun a trece loke Aruba tabatin y tin mester ainda: un solucion general eficaz y eficiente pa desperdicio.

Realmente bon mira, e asunto central no ta un debate entre un incinerator of no; mas bien ta trata di un solucion cu un incinerator na Aruba o uno den exterior. Pasobra finalmente e destino di e desperdicio cu lo exporta, tambe ta pa bay den un incinerator, cu den e caso specifico aki lo ser usa como combustible den produccion di cement. Un proceso por cierto bastante parecido na e kimamento di kalki cu tabata tuma lugar na Aruba hopi aña pasa, cu a contribui grandemente na destruccion di gran parti di e vegetacion original di Aruba. Banda di esaki tambe e uso di mata como combustible pa cushina aloe tabata otro actividad cu consecuencia grandi pa vegetacion original. Por ehemplo esaki a practicamente caba cu mata di brasil na Aruba. Pero enfin, esaki ta un ‘sidestep’ den nos pasado ambiental.

En todo caso, pa uso di forno pa e tipo di proceso aki ta rekeri bastante combustible, cu den e caso aki por bin di desperdicio. Naturalmente e compania priva den e caso aki lo trece dilanti e bentaha grandi cu e proceso di paketa y exporta desperdicio tin, cu di e manera aki no tin nada ta keda atras na Aruba. Hasta tin hende ta bisa cu esey ta yuda mehora nos ‘carbon footprint’ pasobra no ta dentro di nos teritorio ta kima e material. Esaki naturalmente ta relativo, pasobra e efecto ambiental mundial a keda mescos, no mas cu ta kima e material na Colombia… En todo caso ta keda un realidad cu lo tin menos problema na Aruba cu desperdicio cu mester warda o procesa aki.

Di banda gubernamental por argumenta cu ya a scoge caba pa trece un incinerator Aruba y cu gobierno ainda por dicidi cu ta esaki ta bay haci. Esaki lo tin como consecuencia cu mester haci un inversion bastante grandi, ademas cu lo mester considera algun pregunta adicional. Manera: ki capacidad minimo e incinerator lo tin, pa por ta sigur cu e volumen di desperdicio produci na Aruba ta suficiente pa garantisa un bon operacion. Tin caso conoci di proyecto di kima desperdicio, unda dado momento ta surgi e peligro di demasiado capacidad di incinerator, cu mester busca desperdicio di otro lugar pa mantene e proceso. Mester bisa cu esaki ta e caso den paisnan mas grandi unda competencia entre companianan den e sector ta causa e problema. En todo caso, na Aruba unda no tin uno ainda, ta trata mas bien di e capacidad di e unico incinerator cu ta bay tin.

Pero ta bin dilanti den e proximo debate otro aspecto interesante, manera: di ken e desperdicio ta, cu un cierto empresa priva ta recolecta? E ta algo cu huridicamente por keda regla di tal manera cu gobierno ta indica con mester maneha esaki y por obliga un empresa priva pa deposita esaki na un cierto lugar, cu e intencion di usa esaki como material pa un incinerator? Nos lo bay explora mas aleu y na e momento aki no lo saca conclusion definitivo. Loke si ta importante señala cu e eventual conclusion cu gobierno legalmente ta den e capacidad pa regla cu ta gobierno ta dispone riba destinacion di desperdicio den tur caso den henter nos teritorio, anto por bay trece algun pregunta interesante tocante responsabilidad legal pa tur lugar na Aruba conoci como ‘dump ilegal’… tambe den caso cu ta trata di tereno priva y desperdicio cu ta considera propiedad priva.

Riba su mes e materia aki no ta un caso simple, unda sigur cualkier gobierno tin facultadnan bastante amplio, mirando e responsabilidad pa mantene limpiesa y combati tur tipo di contaminacion di medio ambiente den henter su teritorio. Un problema grandi cu nos tin te awe ta cu den pasado tabata hustamente gobierno cu no tabata asumi su responsabilidad pa contaminacion. En todo caso, ultimo palabra den e caso aki no a cay ainda.