ORANJESTAD – Den un reciente entrevista cu Lily Prince, kende ta presidente di Wilhelmina Kanker fonds, a splica tocante algun pashentnan cu ta haya problema mental ora nan enfrenta nan mes cu cancer.

Prince ta bisa cu aki na Aruba si tin psicologo cu ta prepara pa yuda e pashent cu algun problema mental, ‘tur ta prepara pa esey’.  “Awendia tin e preparacion pa casonan cu pashentnan cu tin cancer. Pero e no ta pa tur hende cu bo ta pone un psicologo pa nan. Mi por bisa si cu den e comunidad aki ta pensa cu paso un persona ta bay busca ayudo cerca un psicologo, e ta loco, anto esey no ta berdad.

Prince ta bisa ora persona bay cerca un hende specialisa, ta pa motibo cu e momento ey mester, ‘y mas si un hende den famia tin cancer’. Tin diferente casonan cu e pashent of algun miembro di famia ta yega busca ayudo cerca un psicologo.

Tin caso cu e pashent ta hoben anto e tin yiunan chikito. E ta algo cu ta molestia, tambe si tin yiunan cu ta den adolescencia. E ta bisa cu den caso di homber ta diferente, pero e psicologo por papia cu e pashent, casa y yiunan.

Tin psicologo cu mester sa si e persona mester di nan di berdad, pero si no mester, e ora nan no ta bay. Tin hopi cos cu nan mester wak di e situacion di e persona. “Ban bisa cu e pashent ta desorienta, pero esaki ta si e pashent mes ta bisa. Pero no cu nos ta mand’e di biaha, manera fundacion. E mes ta bay, anto e fundacion mes ta pag’e.”

Un punto cu Prince tambe ta bisa cu nan ta manda e pashent na un psicologo mas na su agrado. “Si esunnan cu ta papia den nan idioma preferi, asina nan por compronde otro miho. Cosnan cu un psicologo tin sentimento den ora di splica nan den nan mesun idioma. Un dokter mester sa con pa papia cu un persona cu tin malesa, ya sea na Papiamento, Hulandes, of na Spaño.

Prince ta bisa cu tin biaha e sentimento den idioma ta diferente, ‘e ta enreda hende’. Un persona semper lo sinti mas comodo y por expresa su mes mas miho, Prince ta splica. “Tin hopi cosnan cu mester tene na cuenta cune. Guia di cada persona, cada cabes ta un mundo.”

Den caso di hende cu cancer ta cay den depresion, Prince ta bisa cu esaki por mira den comunidad. “Hende nunca ta spera cu nan por bira malo, nan ta kere cu tur hende ta bay bira malo menos ami. E malesa aki ta desbalansa hende su emocionnan, e miho cos cu nan por haci ta pa ta alegre, pa asina no pensa negativo.”

E ambiente mester ta uno sano, unda Prince ta splica cu no mester tin pelea, ni disgusto, ‘no pa malcria e pashent, pero evita cosnan malo sosode’. Mayoria di hende muhe, pa motibo cu nan mester saca matriz of pecho, e homber ta duna su lomba y ‘bay laga nan cu nan dolor’.

Tambe ta bisa cu tin caso di hende muhe, cu pa motibo cu e homber a haya cancer di prostaat, tin muhe cu ta core bay busca otro homber. “Den tur caso e ta pasa. Anto esey ta cosnan cu ta hiba un pashent atras, mas atras den nan malesa. E mas importante ta pa por convivi cu e pashent miho.”
Prince ta bisa cu un pashent cu tin cancer, no mester wak e cu duele. Pa nan ta activo y haci varios actividadnan cune y lag’e haci tambe, pa asina e pashent por lubida. Asina ta yuda e pashent lubida nan mente, y asina e no ta keda draai riba e mesun cancer cu persona tin. Tin cu aleha di tur negativo.

Pa finalisa, el a comparti tambe pa e personanan tene na cuenta cu nos ta biba den un luga cu solo ta constante. Prince ta bisa cu cancer di cuero ta esun cu mas ta bin den homber y muhe. E ta bisa cu e ta sali den diferente forma, manera eczema. Den caso cu e fase ta terminal, ta haya e cancer di cuero.

E ta conseha pa hende bisti paña largo, preferibel wanta e calor. Evita paña scur, bisti mas cla. Cana cu sombre pa asina evita mas e solo fuerte cu tin, tambe por uza crema di proteccion di solo. Prince ta recomenda e medidanan aki pa asina purba evita di contrae cancer di cuero, unda cu exposicion na solo ta un di e causanan principal.