Un homber ta logra drenta un hotel cu cantidad di arma largo y suficiente municion pa mata un multitud, sin cu ningun hende a detecta algo. Den un rato e ta mata mas di cincuenta persona, herida centenares mas. Caos total, polis, bombero, personal medico coriendo pa tur banda. Un tragedia manera nos a mira, lamentablemente, varios biaha caba. Casi mesun cantidad mata na Florida, algun tempo pasa na Francia, otro caso na Merca, den un cinema, e atake riba e congresistanan republicano…

Inmediatamente ta bin tambe e cuestionamento y critica di semper: pakico un pais mester tin ley asina flexibel cu cualkier ciudadano por crea un arsenal di arma, pa por pensa y organisa un tragedia di e magnitud aki? Inmediatamente e contestanan ta cuminsa bin aden riba Facebook y Twitter, den e sentido di: “ta hustamente pasobra tin hende loco asina cu tanto arma pa haci malo, ami mester di arma tambe pa por defende mi mes…”, make sense? Nos no ta kere. Ademas cu despues di un par di dia o siman, ora mita Merca a grita na fabor di regula posesion di arma y e otro mita, cu ta biba den tempo di mata Indjan y bufalo ainda, ta grita mas duro ainda cu ningun hende hamas mester pensa kita nan arma for di nan, cos ta calma atrobe. Te ora e siguiente tragedia sucede y ta cuminsa di nobo cu e mesun discusion, por nada atrobe.

Un situacion absurdo? Sigur cu si. Pa ilustra esaki e siguiente anecdota (storia real) di aña 1990. Nicaragua: gobierno di Frente Sandinista a caba di yega na un acuerdo di paz cu e contrarevolucionarionan cu tabata domina parti di e pais, y a acorda tambe di tene eleccion liber, cu supervision internacional. E Sandinistanan, cu a kere cu e victoria electoral lo tabata facil, a sali desapunta pasobra oposicion dirigi pa un dama, doña Violeta Chamorro, a bay cu e victoria. Un siman prome cu e dia di eleccion, e Sandinistanan a organisa un manifestacion cu mas di mita miyon hende. Un siman despues nan no a haya 500.000 voto… Esey bo ta haya ora bo ta intimida hende, entre otro empleado publico, pa aparece na bo eventonan di campaña. No ta e prome ni e ultimo caso di gaña bo mes como lider politico, y kere cu tur hende ta cu bo.

Pero nos tabata papia di arma, y no di eleccion, necesariamente, ban sigui . Algun luna despues di e victoria electoral, gobierno Mericano a bin riba e tremendo idea pa recolecta tur e armanan entrega den pacificacion di e pais, a coba un par di buraco enorme den centro antiguo di Managua, y a organisa un par di ceremonia di kimamento di miles di arma, hopi di nan e famoso Kalashnikov, conoci tambe como AK-47, cu gobierno Sandinista a haya na gran cantidad regalo di gobierno Ruso di e tempo ey. E ceremonia tabata pa celebra paz y pa mustra cu un pueblo pacifico no mester tanto arma peligroso, cu por cay den man di delincuente, cu tur consecuencia fatal pa comunidad. Esey, de paso sea dicho, no a yuda pasobra di e mas di mey miyon AK-47 a keda suficiente den poder di hopi hende, y den e añanan despues delincuente comun a haci fiesta cu nan y Nicaragua a bira mas peligroso cu e tabata den tempo di guera. E militarnan Sandinista y e contrarevolucionarionan tabata tira riba otro so, pero na man di e delincuentenan arma tur hende a bira target, principalmente den interior di e pais. Te awe esey ta asina.

Pero awor e pregunta ta surgi, kico esaki tin di haci cu Merca, cu e situacion actual. Wel, ironia tabata cu mientras Merca tabata purba convence Nicaragua cu tanto arma ta malo y peligroso, y bo mester saca nan di circulacion, na Merca mes bo por a cumpra e version Chines di e AK-47, den un tienda, completamente legal… Esaki ta ilustra con troci e pensamento Mericano por ta, cu nan ta considera cu arma letal y facilmente obtenibel, ta malo pa otro pueblo, pero no pa nan mes. E debate na Merca lo tuma luga atrobe den e proximo dianan, y di awor caba nos conoce e resultado. Cu de bes en cuando ta lanta un lunatico cu ta kere cu esaki ta e miho modo pa bay di e mundo aki, ta inevitabel.

Loke si nos por siña di esaki y haci, ta biba segun nos propio normanan. Aruba a mira hopi arma drenta den ultimo añanan, cu e resultado predecible di esaki. Nos por a preveni esey? No completamente, pero e pregunta ta si ta haci suficiente esfuerso pa logra intercepta mas tanto posibel e cargamento cu ta bin principalmente di e paisnan bisiña, principalmente Venezuela, unda tambe tin asina hopi arma Ruso disponibel, regalo di Putin cu no ta laga e cambradanan comunista man bashi, pa defende nan mes contra e menasa di e ‘imperio’. Sin duda algun den e negociacion di (in)formacion andando e tema di siguridad lo bin dilanti tambe. Ban spera cu ta bin cu medida mas efectivo cu loke nos a mira te awor.