E encuentro entre e parlamentonan di Reino na Sint Maarten a dedica hopi tempo atrobe na e obhecionnan cu e islanan tin contra e proyecto di ley di Reino encuanto COHO. Y den e caso di Aruba ta trata tambe di e ley di Reino encuanto supervision financiero. Ta logico cu mester trata e obhecionnan ey na un manera serio y cualkier punto den cual un o mas isla tin razon, merece consideracion. Yega na acuerdo entre e partnernan ta primordial, si e deseo ta pa finalmente tin un ley di Reino cu tin sentido.

Sin embargo, si nos tira un vista riba e trayecto den cual a pasa durante ultimo dos aña, nos ta mira realmente un enfasis pisa riba e detayenan di e ley, y hopi menos atencion pa e cosnan cu mester bay sucede den cuadro di e recuperacion y reforma, necesario pa preveni cu den un siguiente crisis nos ta ‘back to square one’. Algo cu tur ta apoya.

Di otro banda nos ta mira cu no ta sali tanto informacion tocante e procesonan cu mester tuma lugar na varios ministerio pa logra e reformanan subraya pa tur. Por ehemplo, den sector di enseñanza a cuminza anuncia algun trayecto cu ta bay atende, pero no tin claridad ainda ki rumbo lo tuma den asunto clave. Asina no tin claridad ki ruta lo scoge pa e tema di idioma di instruccion y ta parce cu tur hende den e sector na e momento aki ta papia di otro cos menos esey. Por algo será…

Riba otro tereno tambe ta keda reina silencio. Di introduccion di e impuesto indirecto nobo, e BTW, no tin ningun novedad conoci, despues cu a papia cu tur stakeholder. Nos ta yegando mitar di aña y no solamente mester percura pa e proyecto di ley yega na e lugar unda mester trat’e, pero ta necesario tambe pa tur esnan envolvi por prepara na tempo. Ta importante cu e no bira un campaña cortico di informacion superficial, manera na 2006, den preparacion di introduccion di BBO. E ley nobo di BTW ta mucho mas complica cu su predecesor y lo ta un desafio tanto pa comercio como pa e empleadonan publico cu mester maneha esaki.

Y tin mas preocupacion. For di e reportahe di e Uitvoeringsagenda por comprende cu e colaboracion den e preparacion na Aruba ta bay bon, den e sentido cu Aruba ta cumpli, tambe cu anuncia na tempo unda tin retraso cu ta implica reschedule trabao. Sin embargo, ta remarca tambe cu gobierno di Aruba tin un cantidad limita di personal pa implementa e acuerdonan di e Uitvoeringsagenda. “Cu esaki e capacidad pa realiza cambio di Aruba ta considerablemente mas chikito cu loke ta deseable, loke sigur lo duna problema den implementacion di reforma. Esaki ta indica cu e aparato publico di Aruba no ta organiza y equipa adecuadamente, loke ta mustra tanto e necesidad como e urgencia di reforma y cu esey tambe e importancia pa atende e tema costo y efectividad sector publico (thema B) mas rapido. Banda di esaki a yega na acuerdo tocante prioridad y lo averigua te unda COHO – den consulta – por ofrece Aruba sosten. Condicion lo ta si cu Aruba pa mas largo plazo ta pone hende y recurso disponible pa garantiza durabilidad di e accionnan aki,” e texto di e reportahe ta bisa.

Aki ta toca un punto importantisimo di henter e asunto: Aruba tin mester di e capacidad di ehecucion di e plannan di reforma, loke ta requeri mas personal experimenta riba e diferente terenonan. Te cierto punto Hulanda por yuda, pero Aruba mes mester pone di su parti. Pa por contrata e personal extra aki, ta necesario crea espacio financiero den presupuesto, bahando gasto di e aparato total pa loke ta e funcionnan mas abao y excesivo. Y ta aki unda no ta mira ningun accion ni progreso. Por ehemplo, pa basta tempo caba ta trece dilanti e necesidad di pone un paro na aumento automatico di salario, a base di e ‘periodiek’. Esaki ta requeri cambio di ley… Nos a mira algo bay parlamento? No, y tampoco a mira otro medida cu mester apoya e trayecto aki. Ta keda mustra riba ‘natuurlijk verloop’ pero esey no ta un medida; e ta ‘natuurlijk’ pasobra bo no mester di haci nada, e mes ta bay su caminda… Otro instrumento manera VUT no a resulta nunca y ademas ta tarda hopi promer cu mira resultado financiero sustancial di esaki.

Pa bolbe na inicio di e editorial aki, nos por observa cu gran parti di e atencion di parlamento pa e asunto di reforma necesario ta bay na critica detaye di ley y no na vigila e proceso di reforma mes. Si mester tuma un parlamento na serio ta pasobra ta haci uso di e instrumentonan disponible pa vigila gobierno. Y no mester acepta cu e mandatarionan ta keda papia den termino general, pero ta tempo pa drenta caba den detaye kico tin pensa di haci. Lamentablemente e ultimo debate tocante presupuesto a bay perdi completamente na aspecto di tercer rango envez di interoga gobierno riba futuro cercano. Ora cu e parlamentarionan bolbe di Sint Maarten, lo ta bon pa banda di nan critica riba Hulanda, nan tin tempo tambe pa proba cu bisa cu e reforma ta necesario, no solamente di punto di vista Hulandes sino di Aruba tambe, no ta cuestion di palabra so.