Na e momentonan aki un punto di discusion ta e ley di consenso yama Rijkswet Aruba Financieel Toezicht cu nos conoce como RAft. Un concepto di ley cu desde juli 2020 den pleno pandemia a trece hopi rabia y discordia con esaki a ser presenta den momentonan mas critico di salud y financiero di pais Aruba. E proceso con esaki a ser encamina, mescos cu ta e caso di COHO, a ser condena y cuestiona durante reunion di IPKO no solamente pa Parlamento di Aruba so, sino tambe door di e mesun Parlamentarionan Hulandes. Esaki no solamente a wordo registra den e afsprakenlijst di mei 2022 na Sint Maarten, pero tambe den e propio verslag di Parlamento di Aruba cu a bay dia 20 di mei 2022 pa Gobierno di Reino Hulandes cu te dia di awe no a wordo contesta. Den parti 1 di e articulo mi lo elabora riba e procedura di un ley di consenso di Reino y e ley di RAft y den e siguiente parti mi lo elabora riba nos propio verslag entrega dia 20 mei 2022 y ki cambio nos lo kier wak den beneficio di Aruba.

Ley di consenso di Reino RAft

Na juli 2020 Hulanda a presenta Aruba e condicion di ley di consenso di Reino basa riba articulo 38 inciso 2 di Statuto di Reino. E uso di ley di consenso, no ta algo incomun y por ta uno positivo y eficiente y un ehempel ta Kustwacht. Pero un ley di consenso tin su exigencianan pa por papia di consenso. Na prome lugar mester tin consenso riba e escogencia den e forma cu lo traha hunto y sigur riba contenido di esaki. Den caso di e RAft esaki a ser presenta na Gobierno cu e condicion cu bo tin di firma of no tin placa y esaki ta bay contra di e spirito di un ley di consenso di Reino. Di dos exigencia ta cu e escogencia mester ta boluntario y no forsa. Den e caso aki hasta e Plataforma di IPKO a condena e manera cu a atende cu esaki. Na di tres lugar mester tin “overleg” den esaki y mester tene na cuenta cu locual un partner kier, paso aki ta trata di pasa temporariamente un autoridad propio di un pais y haci esaki un asunto di Reino. Esaki ta hisa e drempel mas halto y sigur mester tene cuenta cu exigencianan. Den e caso aki Aruba desde principio y te dia di awe no ta ser teni na cuenta ni den e forma, ni den contenido di e ley di consenso di Reino.

Pues si para keto un rato den e forma con a atende cu un ley di consenso, cu por ta algo positivo pa pais Aruba, esaki a cuminsa riba mal pia cu a haci e procesonan cu a sigui bay di malo pa pio te dia di awe. Cada bes ta di straf y opresion so bo ta tende, manera e famoso mocion di rentestraf cu ta na mesa pa negosha, pero un mocion positivo nos no lo haya di parti Hulanda unda cu nan ta indica cu berdaderamente nan kier yuda Aruba.

Procedura di un ley di Reino

Articulo 15 te cu 18 di Statuto di Reino ta describi e procedura pa un Rijkswet y cu un ley di consenso cu no tin un procedura apart lo tin di encamina e mesun procedura di un Rijkswet. Hopi eyfo ta grita y sigur Hulanda ta haci manera ta awo e proceso aki a cuminsa y unda cu ta pidi compromiso pa por duna Aruba un fiansa na interes abao. Esaki no ta e caso. E ley di consenso aki a cuminsa su procedura conforme e articulonan ya menciona den nos constitucion. E ley a bay Gobierno di Reino, esaki a manda e ley pa Raad van State, y despues di esaki a entrega e ley

hunto cu e conseho simultaneamente na e Tweede Kamer di Hulanda y Parlamento di Aruba dia 11 februari 2022.

Bou di un presion enorme di tempo Parlamento di Aruba mester a entrega nos preguntanan den forma di un verslag dia 13 di mei 2022. Despues di a haci un peticion na Hulanda, nos a ricibi un 1 siman extra pa entrega nos verslag riba e concepto di e ley di Reino y dia 20 di mei 2022 nos di Parlamento a entrega preguntanan den un verslag. Unico dos proceduranan cu falta pa termina e ciclo pa un ley di Reino ta e contestacion di e preguntanan aki y una bes cu keda cla cu esaki, Tweede Kamer ta laga yama e reunion aki. Parlamento di Aruba tin derecho pa por asigna algun representante cu por atende e reunion aki y por hiba palabra, entrega mocionnan y/ of amienda pa trece cambio na e ley aki y unda na final ta Parlamento Hulandes ta vota na fabor of contra e mocionnan of amiendanan presenta y ta vota na fabor of contra di e ley. Despues di e ronda aki e ta ser presenta na Eerste Kamer pa aprobacion of desaprobacion e ley.

Lamentablemente te dia di awe nos no a ricibi contesta riba nos verslag cu ta forma parti di e procedura. Mi ta spera cu pronto Parlamento di Aruba por ricibi contestacion di esakinan y cu Gobierno di Aruba sigui na mesa na Hulanda pa un miho acuerdo cu lo beneficia nos pais. Den e siguiente parti di e comunicado mi ta elabora riba cierto puntonan den e ley di consenso di Reino cu nos kier wak cambio aden cu lo ta beneficioso pa pais Aruba.