image.jpeg

Recientemente tabatin den parlamento un encuentro cu ministro encarga cu Salubridad Publico. Esaki a base di un manifiesto entrega na parlamento pa un grupo di ciudadano malcontento cu diferente aspecto di cuido medico. For di loke a keda publica den prensa nos por conclui cu nan a papia, y anto? Practicamente loke a keda divulga no ta alcansa mas leu cu menciona e tema y problemanan treci dilanti. Esey ta parce nos logico pa cuminsa e debate. Pero, no ta spera di e ministro cu e ta trece na mesa e solucionnan cu e tin pensa pa e diferente problemanan aki, cu ademas den hopi sentido ta interrelaciona? Un bon motibo pa un analisis di nos mes.

Un di e kehonan grandi ta e disponibilidad di dokter di cas y specialista. En general ta dura demasiado prome cu  un cliente por haya cita cerca un di e mediconan aki. Pa cuminsa cu e dokter di cas: generalmente e keho di e mediconan ta cu nan tin demasiado pashent, cu ademas den hopi caso ta acudi innecesariamente cerca nan. Esey por ta berdad y ta algo cu solamente por resolve cu informacion, y en general hisa e nivel di conocemento di nos ciudadano. Un simpel verkoud no ta motibo pa bay dokter, mucho menos haya remedi pa combati esaki. Ta conoci mundialmente e deseo di pashent pa haya antibiotica pa infeccion di virus, unda antibiotica no ta yuda pasobra e ta pa combati infeccion di bacteria. Tin hasta caso di dokter cu ta prescribi antibiotica djis pa libra di e exigencianan di e pashent. Ta conoci cu uzo excesivo di antibiotica ta crea inmunidad di bacteria pa antibiotica, cu tur consecuencia pa salubridad publico.

Te awe ta dificil pa comprende dicon cerca cierto dokter tur pashent mester montona 7’or di mainta, pa sinta warda tin ora te despues di merdia pa logra mira dokter. No tur dokter ta organisa asina, pero ta tende cu otro sistema no ta funciona pasobra e pashentnan hopi biaha no ta cumpli cu e cita na cierto ora. Sin embargo, tin dokter cu si tin nan pashentnan ta acudi segun cita y esaki ta cana bon. Disciplina di parti di e cliente ta keda un exigencia si.

Pero tin mas problema den e asunto aki. Anteriormente e dokter di cas tabata disponibel mainta, atardi, anochi, marduga y den fin di siman… Nos no ta sugeri pa regresa na esaki, dokter tambe tin derecho riba un bida normal. Pero, e ora nos no mester keda straña cu tur esnan cu un problema medico ta acudi na e unico luga unda nan tin speransa di ser atendi: hospital, seccion di Ayudo di Emergencia. Logico cu hospital ta keha di e cantidad considerabel di cliente cu no tin un urgencia cu ta hustifica pa nan acudi na hospital. Pero e pregunta ta unda nan mester bay anto? Ban imagina e caso di un pareha cu tin un baby cu ta malo. Nan no por bay dokter di cas pasobra a bira merdia caba y e no ta atende nan mas. Atardi ta ora cu keintura ta subi y warda te pa e dia siguiente ta un pesadia cu tur hende cu tin o tabatin yiu chikito conoce. Nan ta bay hospital, punto. 

Hospital a trata di resolve parti di e problema creando e ‘huisartsenpost’ pa alivia e servicio di emergencia, pero aparentemente ainda tin demasiado caso ta yega hospital cu mester por dispone di servicio di dokter di cas durante e oranan cu no ta e orario normal di dokter di cas. Keintura ta subi atardi y no mainta durante ora di consulta di dokter, y esey no ta culpa di ningun hende. Talbes ta bira tempo pa bin cu un cambio radical den nos sistema y esey por ta e creacion di centro medico di prome linea pa cada districto, unda por duna asistencia medico primario den un orario mas amplio cu solamente e orario di cita den oranan di mainta. E ta exigi otro forma di cooperacion entre medico cu no ta algo cu lo logra facilmente.  

Otro aspecto ta e comunicacion entre dokter di cas y specialista. Esey ta cana te awe via… e pashent! Ta e persona aki mes mester cana pariba pabao cu carta den su man pa hiba pa e specialista, despues carta cu mester bay bek pa e dokter di cas… Really, na aña 2016 ainda comunicacion entre profesional medico ta depende di un ‘postbode’ sin salario?  Tin otro tereno unda Aruba ta tremendamente conecta di forma digital, asina ta no bin bisa cu no por! Mescos tambe e famoso receta cu e pashent mester subi caya cun’e. No ta mas sigur y efectivo si e medico ta duna e botica en cuestion e receta via comunicacion digital? Di mes e ora e boticario no mester purba descifra ta kico e ‘krabbel’ di e medico ta…

Y asina tin hopi mas aspecto di cuido medico cu ta exigi solucion, anto pronto. Nos ta duda cu den parlamento e detayenan aki a bin dilanti. Nos lo continua e analisis aki en todo caso