Metalnan pisa y asbest

Nos a pone esaki den medio pa conscientisa pueblo di Aruba pasobra nos ta un isla. Si nos no cuida nos isla niun hende ta bay cuid’e pa nos. Si nos cuminsa pensa con nos ta anda cu e sushi cu nos produci, nos por te hasta saca probecho di esaki.”

Como parti di nan educacion como polis un grupo di agente a ataca e peliger cu ta existi pa medio ambiente y tambe pa nos comunidad ora cu personanan no ta sigui regulacion ambiental pa siguridad di pueblo, sea consciente of inconscientemente. Despues cu nos redaccion a ricibi un comunicado di polis unda a demostra cu un grupo di polis den proceso pa subi rango cu un proyecto ambiental a tuma nan propio iniciativa pa conscientisa pueblo riba e efecto di metalnan pisa pa nos suela, nos a combersa cu e grupo di polis aki.

Un di e agentenan a conta con a cuminsa e proyecto aki, despues cu den les nan a nota cu den districto di Santa Cruz un di e problemanan grandi ta contaminacion di suela pa via di tiramento di tur sorto di material den mondi y damnan, cual eventualmente ta yega na e subsuelo, asina afectando e flora na nos isla y eventualmente yegando na lama. “Y manera nos tur sa nos ta haya nos awa di lama.”

Metalnan pisa dañino pa subsuelo

Despues di a mira esaki e grupo di polis a bin topa cu un sitio na Kibaima unda un compania lo ta lagando hero bieu y motornan benta riba un tereno cu ta marca como area berde, mescos e comunicado a menciona den nos edicion di ayera. “Loke a hala nos atencion tabata cu e motornan tabatin azeta den nan ainda, cual por afecta nos medio ambiente pero e hendenan den vecindario pa via di e metalnan pisa cu ta pega na stof di santo, cual hende ta hala aden ora tin biento.”

Colaboracion di doño

E agentenan a consulta cu diferente fuentenan riba internet pa haya sa e efecto di metalnan pisa pa medio ambiente. Pues tabata di propio interes. E agentenan a cuminsa un accion unda a tuma diferente potretnan y a cuminsa hala atencion di e persona encarga cu e compania. “Nos tin di bisa cu e persona aki a coopera masha bon cu nos y nos ta hopi gradici cu el a yuda nos completa nos proyecto. Pues nos meta no ta pa susha su nomber, pasobra ora nos a hala su atencion el a cumpli completamente cu nos.”

Rosamento di area berde

Sinembargo manera menciona den e comunicado, e agentenan a haya sa por medio di un meneer Maduro trahando na Directiva di Infrastructura y Planificacion (DIP) bou e area cu a rosa pa benta e piezanan di auto afo tabata cay un area berde ‘di mas cu 500 meter cuadra’ cu nunca lo por a otorga como tereno. E agentenan a informa cu actualmente mirando cu e proyecto ta finalisando ta siguiendo un proceso pa reestablece e area aki despues di e rosamento.

Reto adicional na Barcadera

Fuera di esaki, durante e proyecto por medio di e colega di DIP lo a detecta diferente discrepancia den e tratamento di medio ambiente den area di Barcadera. “E meneer di DIP a haya varios reporte di companianan den vecindario cu ta hayando molester di holo, musca y tairanan.” E compania aki sinembargo e agentenan e descubri cu nan tabatin un hindervergunning.

Sinembargo cu colaboracion di City Inspector y Departamento di Naturalesa y Medio Ambiente (DNM) nan por a constata cu ‘na momento cu nos a yega hopi cos no tabata cuadra’. Esta cu e compania operando riba e ex planta kimico lo a trapa riba cierto di su condicionnan cu el a haya bou e permiso di strobamento (hindervergunning). “Tabatin puntonan coba di tera unda nan tabata tira azeta, azeta cu no tabata tapa. Ora awa yobe esaki por lek. Cosnan cu no tabata den su hindervergunning. El a trapa riba su condicionnan number 5 y 9.”

Contaminacion extenso cerca di planta di procesa awa

E persona encarga cu e area aki tin par di dia ainda pa cumpli cu loke autoridadnan a pidi y djey tambe e por bisa cu e no ta di acuerdo, segun un di e agentenan cu nos a papia cu ne. “Nos por a wak cu no tur cos ta den su control. Por ehempel ora hende ta wak cu tin un cero di taira ey banda caba, nan ta djis cuminsa tira mas. E no por stop esey. Pero e tairanan aki ta hopi dañino pa matanan desaroya pero tambe ora bo kima esaki tin un material cu ta keda atras cu ta dañino.”

Un di e agentenan a agrega cu algo mester wordo haci cu e luga aki, pasobra e por a nota durante añanan cu e luga aki ta deteriora mas y mas y ta plama completamente cu asbest. “E substancia aki ora nos inhal’e ta algo maligno pa nos curpa. Y pio ainda nos lama ta eynan mes. Cu e contaminacion di e dump y tur e otro contaminacion esaki ta dañino na nos mes, pasobra ta recursonan cu nos ta bay uza nos mes den futuro. Mester cuminsa sanea e area di Barcadera pasobra nos planta di awa ta eynan mes.”

Finalmente e agentenan T.J., P.K., R.D. y O.A. a gradici Bureau City Inspector, sr. Gibbs di DNM, Greg Peterson di Aruba Birdlife, DIP y tambe Santa rosa ‘cual tur a aporta cu hopi conocemento y a tuma nos man habri y tabata traha cu nos dia aden y dia afo’.