E siman aki parlamento tabatin un encuentro interesante cu un experto den desaroyo socio-economico sostenible. Papiando di e tema aki ta posible tuma varios angulo como punto di salida y den e caso aki e orador a tuma e elemento di cohesion social pa duna su manera di acerca planificacion di desaroyo. Tabata di comprende cu no tur cu tabata scucha o mira ta na altura di e terminologia specifico di e tereno di ciencia social aki, y den e caso di ‘cohesion social’ esey tin varios motibo. Uno ta cu ta trata di un concepto cu riba su mes ta abarca varios aspecto, cu por varia pa cada sociedad den cual ta analiza e situacion di cohesion social, cu ademas ta algo cu ta suheto na cambio segun tempo.

Nos no kier bay aki den un splicacion hopi tecnico di kico ta cohesion social y ta limita nos mes na bisa cu cohesion social ta e grado den cual un sociedad ta mustra unidad den e valornan central pa su existencia, y cu e elementonan di desunion ta reduci na un minimo manehable. E motibo pakico nos ta bisa esaki ta cu ningun sociedad ta mustra semper un union perfecto den cultura, manera di pensa tocante loke ta permisible y deseable como conducta, etc. Semper tin cierto division, cu por ta basa riba diferente religion, diferente grupo etnico y diferencia den clase social. Clave ta semper con ta maneha esaki.

Ta importante anto cu cohesion social, si nos tuma e ehemplo di Aruba mes, no ta un factor defini pa un aspecto so, sino cu e ta un mezcla compleho cu ademas ta cambia segun tempo ta pasa. Pa duna un ehemplo di esaki: Aruba ta un sociedad cu un homogeneidad fuerte pa loke ta religion: mayoritariamente catolico/cristian, cu consideracion y respet pa otronan. Esey riba su mes no ta garantia pa cohesion social halto, pasobra tin otro elemento manera entrada di grupo di migrante cu por percura pa tension y ruptura di e cohesion social manera e tabata. Felizmente na Aruba e inmigracion fuerte den ultimo decadanan no a hiba na e tension grandi cu nos por observa den otro parti di mundo.

Esaki tin tur cos di haci cu e actitud di e poblacion pa cu e stranhero. Na un pais masha homogeneo den sentido etnico y cultural e entrada grandi di grupo di migrante por a causa bastante problema di adaptacion cu nos no conoce, no di e magnitud ey. Esey na su turno ta resultado di e hecho cu Aruba ta un sociedad cu desde inicio tabata un sociedad di migrante; nos tur a mira generacion promer cu nos subi tera aki en busca di un otro futuro. Esaki segun nos opinion a haci cu e asina yama ‘integracion’ di e migrantenan reciente a bay di un manera bastante flexible. Mientras na otro pais, manera Hulanda, gobierno ta dedica un monton di placa na un maneho explicito di integracion pa logra un sociedad di suficiente cohesion social pa por ta manehable, aki realmente politica di integracion ta algo desconoci. Nos sa cu tin un ministerio cu ta hiba e mensahe ey den su titulo pero den practica no tin atencion ni inversion den e tarea aki.

E pregunta ta naturalmente si e politica ey ta haci falta, en vista cu aparentemente e sociedad mes ta absorbe e fluho nobo di residente, sin mayor disturbio ni desorden. Un delegacion Hulandes cu tabata na Aruba varios aña pasa, a mustra nan asombro pa e aparente falta di un ‘integratiebeleid’. Un di e ambtenaarnan local a contesta nan: “Si, nos tin un maneho: nos ta zundra nan, enamora nan, casa cu nan, traha yiu cu nan ‘and get it over with’… E discusion a keda te eynan, naturalmente.

Awor, nos ta bisa esaki pa admira e cohesion social local cu segun nos ta OK? No, pasobra tin mas elemento, y tin di nan cu ta sumamente negativo. Esun mas fuerte ta e division politico entre e dos partidonan grandi, cu practicamente a percura pa loke na Hulanda tabata conoci como e ‘verzuiling’ di sociedad. For di nan tradicion un dado momento sociedad tabata dividi fuertemente entre e pilarnan religioso (catolico, protestant) y e pilarnan secular social-democrata/socialista y liberal. Den ultimo decadanan e proceso di secularizacion a haci cu e pilarnan religioso a perde hopi relevancia loke a haci cu awendia e division ey den pilar no ta asina dominante mas den sociedad.

Cerca nos e division politico a bira un elemento principal di division interno, cu ta pasa den tur capa social, di religion y di descendencia etnico. Esey por a bira asina pasobra e posiblidadnan di ascension social ta domina pa e pertenencia, si of no, na un di e dos partidonan, independiente na cual grupo bo ta pertenece, pasobra e partidonan a adopta e strategia electoral di ta habri pa tur grupo, loke riba su mes ta bon. Pero awendia, bo kier un carera sigura? Join un di nan; den tempo malo bo tin proteccion, den tempo bon ‘cielo a habri pa bo’… Existencia di e sistema aki ta haci cu no ta posible logra berdadero planificacion a largo plazo, pasobra e horizonte politico ta di cuatro, talvez ocho aña. No tin e consenso politico minimo pa carga un obhetivo comparti mas a largo plazo, y asina ta afecta e cohesion social tambe di manera sumamente negativo. Nos no sa si e mensahe ey a yega cerca tur nos parlamentarionan…