Pashentnan no por exigi pa wordo manda specialista sin laga dokter di cas scucha pashent y evalua’, asina Joaquin van Trigt, presidente di Asociacion di dokternan na Aruba (HAVA) ta conta prensa. Esaki tabata durante un conferencia riba acuerdo yega entre 45 dokter pa loke ta trata trahamento di afspraak.

Segun sr. van Trigt, aunke hopi biaha por tin desacuerdo entre pashent y dokter si ta trata cu nan tin derecho pa pasa na specialista, esaki tin hopi di deber cu e comunicacion entre dokter y pashent. Si pashent ta haya cu nan tin derecho na specialista y dokter di cas no ta haya esaki, e ora ey e ta un cuestion pa mira con por bay soluciona e problema, segun sr. van Trigt.

Den casonan asina tin diferente opcion, por ehempel di parti di pashent pa laga dokter di cas purba soluciona e problema y si no por yega na un acuerdo pa haci un afspraak cu dokter di cas pa despues di ‘un par di siman’ por manda e pashent specialista, pasobra ‘no ta asina cu pashent por dicidi na ki ora e tin derecho pa yega na specialista’.

Miho comunicacion entre pashent y dokter
Sr. van Trigt ta haya cu specialmente loke ta trata comunicacion, por mehora entre pashent y dokter, mirando cu segun e dokternan no ta haya chens pa splica dicon specificamente un pashent no ta bin na remarca pa un verwijsbrief pa haya acceso na specialista. “Posiblemente na e momento ey e specialista lo no por haci algo cu e dokter di cas no por haci su mes”, sr. van Trigt ta splica.

Director di AZV, Anco Ringeling ta enfatisa e punto treci dilanti pa sr. van Trigt unda ta splica cu e dokter di cas mes hopi biaha por soluciona problemanan cu pashentnan sin tin mester di pasa na specialista. Esaki a base di sr. Ringeling su experiencia na AZV pa loke ta trata kehonan cu ta drenta via canalnan oficial.

Ta un porcentahe hopi abou cu e dokter di cas ta evalua cu e mester verwijs na un specialista. Esaki ta keda na discrecion di e dokter di cas. Pashentnan y aseguradonan no ta completamente consciente cu un deseo pa yega na specialista no ta traduci inmediatamente na un derecho pa yega na specialista.”

Sistema di dokter di cas no ta conoci den region

Algo cu podise ta contribui na e confusion cu por yega na specialista simplemente por medio di pidi esaki ta segun sr. Ringeling cu e sistema di dokter di cas no ta conoci den region. E director di e organo encarga cu seguro medico na nos isla, a expresa cu den region y particularmente di banda di residentenan na Aruba cu ta bin di paisnan den region e sistema aki por crea cierto confusion.

Simplemente pasobra den paisnan Latino Americano y Caribense hende ta custumbra cu por yega facilmente na specialista, mientras cu na Aruba e sistema di dokter di cas ta na su luga pa percura cu lista di espera pa specialistanan no bira mucho largo.

Sr. Ringeling ta duna ehempel di Hulanda, riba cual e sistema di dokter na Aruba ta haya hopi di su inspiracion, un 95% di personanan cu kier yega na specialista por wordo trata pa e propio dokter di cas mes.

Evaluacion di cancer

Sinembargo tabatin preocupacionnan di parti di cierto personanan cu te hasta a acudi na prensa pa haya sa con un dokter di cas por evalua un pashent si e ta trata un materia cu e dokter di cas no conoce. Por ehempel den caso di cancer, unda un specialista mester evalua si tin cancer pa asina por yega na tratamento di manera mas rapido posibel pa asina preveni cu e cancer ta bay mucho leu. Riba esaki sr. van Trigt a splica brevemente cu e dokter di cas tin e hermentnan necesario pa haci testnan di laboratorio pa asina wak si tin un disposicion riba cancer of cualkier otro patologia.

Si tin patologia e ora ey e dokter di cas tin cu referi e pashent na specialista pa por sigui tratamento. Dokter di cas tin e hermentnan y si ta asina cu tin algo e dokter di cas mester di comunica kico e opcionnan ta.”

Sinembargo sr. van Trigt ta enfatisa cu si cierto detayenan no ta claro e ora ey e lo curasha pashentnan pa puntra. “Tin biaha tin preguntanan cu no ta keda contesta pa dokter di cas, pero e pashent tambe tin derecho di puntra.”

Esaki debido cu, segun sr. van Trigt, dokternan frecuentemente sa uza terminonan medico, pero cada dokter tin su manera pa trata su pashent. “Mi ta compronde tambe di pashent su banda pasobra hopi biaha e dokter ta hopi ocupa y no tin mucho tempo, cual lo pone pashent sinti un poco hala na banda. Pero pa esey mi ta kere ta sumamente importante pa tin bon comunicacion entre dokter y pashent. Esey mi ta haya ta miho manera pa preveni malcontento di parti di pashent.”

Finalmente di otro banda, sr. van Trigt ta enfatisa cu pashentnan mester realisa cu cada verwijsbrief cu wordo duna ‘innecesariamente’ ta conduci na un lista di espera mas largo. Ademas di esaki specialistanan tambe ta hala atencion di dokternan cu ta manda demasiado persona cerca nan cu ‘dokter di cas mes por a trata’.