editorial 2_15_1.jpg

Cu nos Prome Ministro ta capaz di tira un bon discurso y na un manera cu ta convence hopi hende, no ta un secreto. E tabata tambe e base di su exito te awor como politico. Sinembargo, no semper e discurso elocuente ta contene tambe e berdad di e tema di cual e ta papiando. Asina tambe den su discurso den segunda tanda di tratamento di presupuesto 2016, unda el a bay riba e opinion cu Raad van Advies a expresa den nan evaluacion di presupuesto.

Premier Eman a mustra riba e hecho cu Raad van Advies lo a remarca cu e deficit di presupuesto lo por ta hasta mas abao cu 2% di GDP. Esey ta parce corecto, pero cu ta saca e observacion di RvA for di su contexto. Kico ta exactamente e caso?

Pa cuminsa, Raad van Advies ta haci e observacion den e parti di nan rapport unda nan ta haci un comparacion cu añanan anterior a base di e concepto di ‘gobernacion amplio’. Esaki ta segun e criterionan di e ‘Government Finance Statistics Manual’ (GFS Manual) di Fondo Monetario Internacional (IMF). Esaki pa Aruba ta encera cu ta tuma na cuenta entrada y gasto di gobierno central y di e fondonan social y di cuido medico, basicamente SVb y AZV. Loke ta tratando awor den parlamento ta solamente e entrada y gasto di gobierno central. E observacion di RvA ta cu e deficit, segun argumentacion di  gobierno, lo por ta menos cu 2% di GDP, si tuma na cuenta e surplus den e fondonan di SVb. Principalmente e surplus aki ta creciendo a base di e entradanan di prima di AOV, cu ta aumentando pa via di e cambio di edad di pension pa 65 aña, y e aumento di 2% di prima, cu ta significa un entrada di mas di 40 miyon pa aña extra pa e fondo. E frase na cual Eman ta referi ta bisa:” E Conseho sin embargo ta mustra ariba cu si tene cuenta cu e surplus den e fondonan di SVb, e deficit di e sector publico lo resulta na Afl. 86,0 miyon o (redondea) 1,7% di e PIB.”

Loke Prome Ministro no ta menciona, y esaki ta loke nos ta yama manipulacion, ta cu RvA den e siguiente frase di su rapport ta continua bisando:” Gelet op de ruim geraamde middelen van het Land verwacht de Raad echter dat het tekort toch hoger zal uitvallen dan thans wordt voorgesteld.” O na Papiamento: Mirando e medionan [financiero] di e Pais calcula ampliamente, e Conseho sin embargo ta anticipa cu e deficit lo resulta mas halto di loke ta ser presenta awor.

Ademas ta mas cu claro cu aki RvA ta referi na e deficit mira for di contexto di e ‘collectieve sector’ cual ta e termino pa indica e gobernacion amplio di cual nos ta papiando. Sin embargo, den e ley di CAFT tin bon cla poni (art. 14 inciso 2) cu e deficit di e presupuesto di gobierno mester ta 2,0% y no e deficit di e sector colectivo. Aki ta referi na e deficit segun gobierno di 103 miyon florin, riba un GDP cu gobierno ta spera cu pa 2016 lo ta 5250 miyon florin, mientras cu RvA y CAFT ta kere cu e GDP lo no ta asina halto. Por lo tanto e parti cu gobierno lo haya como entrada (di impuesto) lo ta menos. E cifranan real pa 2015 manera publica pa Banco Central ya caba ta indica e tendencia di caida di entrada di gobierno, manera nos a trece dilanti mas di un bes den e editorial aki.

Manera tabata di spera, presupuesto 2016 a keda aproba, pero cu e sorpresa di dos miembro di fraccion berde cu a vota contra. Presidente di Parlamento Lopez – Tromp y miembro di parlamento Wyatt – Ras a cumpli cu loke nan ta mira como nan deber di vota segun nan consenshi y no a uni nan mes na e resto di nan fraccion. Cu esaki nan a continua cu nan trayectorio di cada tanto tempo divergi di opinion mayoritario di nan fraccion. Esey ta bon noticia, pasobra den un democracia real e voto divergente aki mester ta posibel. Naturalmente cu, pasobra e partido den gobierno tin un mayoria comodo di diestres asiento, a sobra di tur manera un mayoria suficiente pa aproba e presupuesto. Otro gay lo a canta si tabata existi un mayoria mas chikito unda cu gobierno no por a permiti su mes e perdida di sikiera un voto.

Interesante tambe ta e voto contra di banda di presidente di Parlamento den e caso di dos mocion encuanto e refineria. Su opinion ta cu gobierno no ta consistente den su maneho, unda ta bisa cu ta apoya un maneho ‘green’ y sostenibel, y di otro banda ta habri un refineria cu ta conoci pa afecta salud di e habitantenan di San Nicolas cu gasnan toxico. Su opinion ta di aprecia na momento cu hasta oposicion ta pro reapertura di e refineria, mirando beneficio economico so y no e consecuencianan ambiental di reapertura.