E islanan Aruba, Corsou y Sint Maarten a pidi y a bolbe haya postergacion di e momento pa duna nan opinion tocante e ley di Reino pa COHO, y pa Aruba ademas e ley riba supervision financiero (RAft). Ta parce cu pospone y retrasa a bira un modus operandi di e islanan? Nan kier o no kier coopera den e asunto aki? Nan mes kier reforma o ta hacie solamente pasobra “Hulanda di”?

Nos ta na mas di dos aña di e inicio di e crisis socio-economico causa pa Covid-19, cu a mustra dolorosamente kico ta e debilidad di un teritorio chikito cu no tabatin ningun respuesta riba e forza destructivo di e fenomeno mundial ey. Por bisa cu ningun pais, grandi o chikito, tabata prepara pa esaki, pero esey no ta e punto principal. E punto ey ta cu nos no por a haci uso di un espacio propio financiero cu no tabata existi. Pa cuminza nos no tabatin ningun reserva di nos mes, ya cu nos gobierno(nan) tabata biba pa mas di 30 aña ‘op de pof’ manera e Hulandesnan ta yama esey. “Fia, y si e no ta yega, fia mas,” tabata parce e lema. No tabatin ningun momento di sensatez den tur e añanan ey? Sí, tabatin. Na 2008, meymey di e comienzo di e crisis financiero global, Aruba a conoce un (1) aña di saldo positivo. E siguiente aña, cu e efectonan di e crisis global, lamentablemente nos a bolbe na e scenario di custumber di un deficit presupuestario. Y despues a bin e desastre di e añanan di gobernacion di e actual partido grandi opositor, cu a seya e intervencion financiero Hulandes.

Cu mas di 4.000 miyon florin di debe caba, e yamado di auxilio na 20202 na porta di Hulanda tabata un paso logico. Aparentemente nos gobernantenan a keda contento cu e ayudo, pero no cu e sermon cu nan a haya gratuitamente acerca. Manera cualkier mama o tata lo a haci, a bisa Aruba: “Nos tin hopi aña ta bisa boso cu mester mehora y reforma gobernacion; bo no tabata tende y awor bo ta mira pakico. Percura pa bo ta mihor prepara pa un siguiente crisis y pa por maneha e asunto mihor bo mes,” tabata e mensahe Hulandes. A bay di acuerdo, por lo visto rascando diente, y a duna inicio na e proceso pa yega na e reformanan necesario, en todo caso en teoria, pero lastrando pia.

Esey ta duda cu ta colga den aire pa mas di dos aña caba: si berdaderamente nos gobernantenan ta convenci y ta apoya e reformanan proponi. Al fin y al cabo, ta nan mes lo mester ehecuta tur esaki. Hulanda ta supervisa, pero no ta implementa. Awor, pakico lo nos mester kere cu de repente e mesunnan cu nunca tabata dispuesto di haci e reformanan aki, cu tabata visto y necesario pa tanto aña caba, a haya algun tipo di iluminacion celestial cu Covid, y cu a convence nan cu awor sí mester? Nos no ta kere esey; nos ta kere cu ta simplemente oportunismo politico ta haci cu nan ta bay di acuerdo cu e plannan Hulandes, y mientras tanto tur triki di retraso cu tin disponible lo ser usa. Esaki no ta e caso solamente na Aruba, e otro dos islanan ta mescos. Esey ta haci cu nos ta unda nos ta awor. Pregunta anto: unda nos ta bay desde awe?

Laga nos trata e asunto aki di un otro banda, haciendo otro pregunta: Si no tabatin un COHO, nos mes lo por guia nos pais den e direccion necesario y logra un futuro socio-economico mas sigur, cu mihor condicion pa maneha un proximo crisis grandi? E contesta ta, sin duda algun: “Sí”. Esey lo ta tecnicamente posible. Esey lo ta e caso si nos tin gobernacion propio cu ta haci loke mester haci, no pasobra “Hulanda di”, sino pasobra nan mes ta convenci y por lo tanto di mes ta traha riba tur esaki. Awor un pregunta mas importante y logico tambe: “Anto ta esey, e afan pa nos mes resolve nos problemanan, ta esey nos ta mira den ultimo dos aña? O ta esey nos mira desde 1986? O acaso no ta berdad cu nos ta mira un gobierno cu ta troce den tur sorto di birada pa no cumpli? Cu cada paso positivo cu ta logra ta loke ta haci pasobra “Hulanda di”? No tin nada di orguyo o voluntad propio den e asunto aki?

Y tin un elemento importante mas den e asunto aki. Den e tratamento di presupuesto 2022 recientemente no tabatin un debate significante tocante e cuestion aki? Kico ta e pensamento anto den oposicion? Cu cada bataya cu gobierno gana den e confrontacion cu Hulanda, lo ta bon pa nan tambe? Y si gobierno perde cara den e bataya ey, tambe ta nan beneficio? Anto ta pesey ta laga e asunto aki sigui su caminda, sin duna mucho comentario, poniendo mas enfasis riba tur tipo di asunto di bochorno? Nos a tende critica riba e intencion di gobierno pa fia entre 2022 y 2024 un extra 500 miyon florin, pa nos haya paga? Aki tambe ta “Hulanda di cu NO”. Si den nos sistema politico practicamente no tin voluntad pa tuma rienda di nos pais, anto cosnan lo sigui bay segun “Hulanda di”. Que sea así.