Resultado di examen final na varios scol na Aruba ta mustra un adelanto compara cu aña pasa. Scolnan cu aña pasa a score bastante pober, cu den cierto caso hasta cu resultado bao di 50%, e aña aki a logra mehora nan prestacion colectivo. Esey ta un tendencia faborable, cu ta indica cu esfuerso sigur por hiba na miho resultado. Sin embargo, tabatin tambe caso di desaroyo desfaborable, cu ta rekeri coreccion. Tumando e totalidad, nos mester comparti opinion di nos ministro di enseñansa cu ta falta hopi pa mehora, pa nos yega na un standard aceptable internacional.

Y papiando di mehoracion, masha lihe nos ta bin topa cu hopi opinion diferente, kico lo ta e causa di e prestacion general pober. Un lo menciona e falta di claridad y direccion pa loke ta e idioma di instruccion, otro ta bisa cu ta e metodonan anticua cu nos ta aplicando, otro ta propone pa mas pronto posible nos pasa pa digitalisa nos enseñansa, otro ta mustra riba e falta di recurso di hopi scol pa nan por duna enseñansa adecuadamente, otro ta mustra riba e factornan social, e falta di cohesion familiar, den vecindario y mas en general den comunidad, e problema di falta di supervision na cas pa stimula miho prestacion for di cas, e falta di interes cu cierto mayornan lo tin pa e prestacion pober di nan yiu na scol, etc. Nos no a menciona tur, pero esey no tabata e proposito aki tampoco. Djis nos kier a duna un panorama di hopi diferente aspecto cu nos no por ignora si ta di mehora nos ta papia. Pero esey no ta tur. Nos mester tuma na cuenta cu e factornan ta interrelaciona na un manera bastante compleho.

Por ehemplo, si nos ta papiando di e problema di idioma di instruccion, nos no a resolve e problema cu e introduccion di Papiamento como idioma di instruccion, tumando como punto di salida cu esey lo por conta cu un aprobacion di un mayoria grandi di nos poblacion, loke na e altura aki tampoco ta algo asina sigur, pero laga nos no bay den e discusion ey. Un di e problemanan grandi cu nos tin ta e creciente porcentahe di mucha cu no ta bin di un background ni di Papiamento, ni Hulandes. Nos por tuma como algo sigur cu den e proximo añanan reunificacion familiar lo percura pa un entrada mas grandi ainda di mucha cu mayoritariamente lo ta bin di e paisnan bisiña, unda esunnan di habla hispano ta e mayoria. Kico nos ta bay haci cu nan, pa no papia mes di e otro gruponan menos grandi? Wel, varios di nos lo mustra den direccion di e ‘scol multilingual’ cu mester por tackle e problema aki. Aunke nos por apoya e idea, al fin y al cabo ta un hecho cu pa funciona bon den nos economia bo mester por domina bo cuatro idiomanan, hopi lo depende di e metodo y set up pa cual lo scoge. No ta satisfactorio pa tende cu nos no mester preocupa, pasobra ‘nos expertonan’ ta atende e asunto caba.

Banda di esaki ta bin e problema di stancamento den metodo anticua, unda buki (caro) ta hunga un papel grandi ainda, mientras nos mester educa nos yiunan pa un mundo di mañan unda nan mester haya nan caminda den e mundo digitalisa aki. Kico realmente nos ta haciendo pa logra esaki? Hopi menos di loke nos mester ta haciendo, pa dos motibo. E esfuerso organisa pa logra esaki, nos no ta mir’e y un di e motibonan fundamental pakico esey no ta bay cambia tampoco ta pasobra nos no tin e medionan financiero pa trece un cambio drastico den esaki. Traha den un ambiente digitalisa no ta solamente algo logico pa e profesional academico, cu ta busca informacion, estadistica, ley y hurisprudencia, etc. Tambe pa hopi tecnico na nivel basico y medio, si bo no sa con busca bo caminda riba internet, ta con bo ta yega na e piesanan cu bo mester pa auto, airco y otro aparato y mashin? Con bo ta busca instruccion riba internet pa bo por desarma y arma e material cu cual bo ta traha? Conocemento bon di Ingles ta algo primordial den tur e profesionnan aki, no tanto Papiamento…

E pregunta cardinal cu nos tin nos dilanti no ta con nos ta logra keda haci loke nos ta haci pa hopi decada caba, pero con nos ta bay cambia nos rumbo di enseñansa drasticamente, haciendo lo necesario pa logra esaki. Basicamente esey ta tuma dos paso importante: uno ta cu mester dispone di e medionan pa haci loke mester haci. Nos no mester solamente drecha edificio y pone airco aden, pero mester instala e facilidadnan digital pa por haci e cambio. Dos, lo ta cu nos mester di e maestro y docente ‘di mañan’ pa logra esaki, pasobra e ta keda trabao cu hende mester haci. Esaki lo implica cambio grandi den e manera con nos ta transmiti conocemento y nos no por keda pega cu hende cu ta resisti cambio. Y den e Aruba politisa di awendia, esey ta un di e problemanan mas grandi cu nos tin. Un cos ta sigur: nos no por keda unda nos ta awor.