E decision a cay pa tuma e opcion considera menos dañino na e momento aki; esey ta aumenta e BBO na lugar di introduci un BTW ‘den pura’ na januari 2022. Cu esaki a logra algun asunto cu ta mustra faborable (pa gobierno); e pregunta ta sin embargo si esaki ta resulta berdad. Por ehemplo, gobierno a logra haya na su banda e gremionan empresarial cu tabata tahantemente contra introduccion di e BTW aki algo mas di cuatro luna, sin cu necesariamente nan ta contra BTW mes. Tambe, convenientemente ta mustra Hulanda cu no ta cumpli cu e acuerdo cu tabatin den e Landspakket, cu mester bin un BTW cu un tarifa di 12,5%.

Manera den mas caso, aki tambe gobierno a hunga un wega inteligente, usando dos arma: e gremionan empresarial cu a keda confronta cu primeramente un tasa di 18%, despues e otro variante di 14% y 6% pa alimento. E protesta fuerte di e gremionan no tabata desagradable pa gobierno, al contrario. Ta net esey nan tabata mester pa bisa Hulanda cu nan no por ‘rush’ e proceso di yega na consenso na Aruba… Ademas di mes no tabata trahando cu diligencia riba e proyecto di ley, y varios luna pasa den e Editorial aki a conclui cu gobierno ta ‘lastrando pia’ conscientemente, pasobra no tin mucho gana di introduci e BTW.

En todo caso, awor Aruba ta keda confronta cu e hecho inevitable: ta asalta poder di compra popular a traves di aumento di BBO, loke por parce menos grave cu introduci e BTW, pero cu tambe tin un efecto, ademas cumulativo cu lo resona den henter economia. Si gobierno kier a argumenta cu introduci BTW den e actual crisis inflacionario importa no por, e aumento di BBO lo tin casi e mesun efecto, dependiendo di e tasa cu lo scoge. Nos no sa si e ta bay ta 1% o 1,5%. Segun e cifranan mas reciente, di promer mitar di 2022, BBO/BAVP a trece aden alrededor di Afl. 109 miyon, cu probabilidad cu ta termina aña na e nivel di e Afl 215 miyon di 2019. Cu un crecemento economico mas modera na 2023, en todo caso lo por conta cu por lo menos algo mas di Afl. 70 miyon o Afl. 100 miyon, dependiendo di e 1% of 1,5%.

Esey riba su mes no ta resolve e problemanan pa presupuesto 2023. Den e presupuesto multi-anual ta anticipa un deficit di 121 miyon florin, suponiendo introduccion di BTW. E aumento anticipa di impuesto indirecto ta Afl. 181 miyon, di cual segun CAft Afl 160 miyon lo ta procedente di introduccion di BTW, riba e suma cu BTW lo trece aden pa iguala loke BBO ta entrega actualmente. Esey no ta suficiente, no pa satisface e exigencia Hulandes pa percura pa un presupuesto balanza o mihor ainda un surplus na 2023, cu manera e propio Promer Ministro a declara, ta keto bay riba mesa.

Esaki ta trece nos tambe na e pregunta pakico a acorda esey anto cu Hulanda. E contesta lo ta cu na mesa a bay di acuerdo cu Hulanda pa no stroba e fluho di ayudo financiero, mientras cu a crea tempo pa organiza oposicion hustamente contra loke a acorda. Si un persona cu sano huicio puntra ta ki sorto di actitud esaki ta, nan contesta lo ta cu nan ta ‘e victima cu a haya un pistola Hulandes’ na nan cabez’. Sin embargo, esaki no por ta un comportamento aceptable pa ningun gobierno. Ademas e ta kita atencion di e debate fundamental cu mester a hiba hopi tempo pasa caba: kico ta e mihor sistema fiscal pa Aruba? Sin cu tabatin – atrobe – e debate fundamental aki, a acorda cu Hulanda pa introduci e BTW, riba su mes un bon decision, y despues a cay back den e actitud di ‘sore loser’ cu ta bay traha pa tranca implementacion di e acuerdo. Esaki sin embargo no ta un caso isola; esaki ta e actitud cu e islanan ta mustra, pasobra finalmente nan aparentemente no ta di acuerdo cu e paquete di reforma cu Hulanda kier introduci. Si ta pa nan, ta keda goberna manera semper, cu e BBO cumulativo, cu a surgi ademas di nan propio cuna… Esey ta trece cune tambe e trancamento den introduccion di e ley di COHO, unda dia pa dia ta bira mas cla cu e islanan no kier yega na un ley di reforma bao di ‘consenso’ (articulo 38 di Statuut). En realidad ta reta Hulanda pa cana e otro caminda, cu lo mester ta esun di intervencion pa garantiza bon gobernacion bao di articulo 43 inciso 2 di Statuut, a sabiendas cu Hulanda tin otro problema na nan cabez pa bay hinca hende y placa den un intervencion asina. Hulanda no ta sinta warda un oportunidad pa parti aanwijzing y hinca man den nos gobernacion. Cada vez cu nos politiconan ta grita “Nos mes por!”, bo ta casi mira e politiconan Hulandes pensa: “Ja, was dat maar waar…!”

Di tur manera, con cu kier bira e asunto, 1% o 1,5% di BBO tampoco ta salba e asunto. Loke ta keda haci falta ta un reduccion berdadero di gasto publico. Pero ya, cumpli cu e votonan di e aparato publico ta mas importante cu tene cuenta cu e situacion di e parti menos afortuna di e comunidad aki. Aparentemente, gobierno a scoge e ruta cu por costa menos voto, pero cu e no tin consecuencia? Imposible.