editorial 2_15_1.jpg

Ultimo dianan varios informacion a sali tocante e proyecto di gas natural, unda e companianan Repsol y Total ta trahando ainda riba exploracion di gas den nos awanan. Nan ta mas o menos mita caminda awor den e proceso, unda falta ainda un perforacion di prueba, y finalmente, si e perspectivanan t’ey, un perforacion unda ta anticipa haya gas natural na cantidad explotabel. Sin embargo, ta parce cu nos ta hopi leu di e momento cu nos ta sacando y comercialisando gas, si acaso cos mester yega asina leu. E ultimo noticia ta cu e compania British Gas a bandona e proyecto. E compania aki recientemente a ser bendi cu Shell, cu awor a dicidi di bandona e proyecto, loke ta un indicacion serio cu nan no ta mira perspectiva. E dos companianan cu ta mantene e proyecto (ainda), ta tuma un decision final na november di e aña aki. E pregunta cu ta surgi ta unda nos ta para awor cu e proyecto. Tin o no tin gas na un volumen explotabel, o ki problema mas tin?

Punto importante ta cu no ta tur cos ta depende di e presencia di gas, si tin un volumen aceptabel pa explota of no. Supongamos mes cu esey ta asina, anto mester evalua si ta factibel saca esaki na un prijs competitivo. Y ta aki cu e companianan involucra den e proyecto ta topa cu basta factor negativo cu nan no por ignora. Mundialmente nos tin cu tene cuenta cu un abundancia di gas natural cu lo ta bay t’ey pa hopi decada mas y cu ta mantene prijs abao. Esaki tin consecuencia pa amortisacion di capital inverti, un problema cu e companianan di petroleo tambe a experimenta desde e caida dramatico di prijs di crudo aña pasa.

No ta den tur region situacion ta mescos y ta depende di e posibilidad pa cumpra gas natural di un abastecedor cerca di cas. Paisnan cu ta conta cu abundancia di gas ta por ehemplo Merca. Gas natural ta asina abundante cu gradualmente tur refineria na Merca practicamente a cambia of ta cambiando pa gas natural pa kima den nan proceso di refinamento. Gas natural ta sali mas o menos cuatro biaha mas barata cu kima fuel oil den e mesun proceso. E situacion aki a haci cu algun aña pasa e refineria mas grandi di Caribe, Hovensa na St. Croix, a cera su portanan. E tabata un refineria grandi, bon manteni y cu acceso na crudo Venezolano, ya cu PDVSA ta doño pa 50%. E otro 50% di accion ta di Hess Oil. Asina mes e refineria cu tabatin mercado riba costa oriental di Merca, no por a wanta e competencia cu e refinerianan riba costa firme na Merca cu tabatin acceso na gas natural. Trece gas natural pa e isla pa cambia di fuel oil pa gas no a resulta un opcion pagabel.

Kico esaki ta significa pa e situacion di e proyecto den awanan di Aruba. Cu por bien ta cu e pruebanan haci te awor ta duna cierto optimismo pa continua cu e siguiente fase di un perforacion di prueba, pero  mirando e mercado esaki di tur manera no ta e momento pa continua cu e siguiente fase aki, cu ta bastante costoso. Na nivel mundial ta hopi proyecto a keda para, den diferente fase di preparacion y no ta mas cu logico cu e companianan Repsol y Total ta dal para un rato. Esaki ta significa cu den e scenario mas faborabel nos ta varios aña aleha di un posibel explotacion, si acaso tin gas explotabel y si tin un mercado cu ta permiti haci e inversionnan grandi aki. Logicamente nan no ta divulga tur informacion con ta para, pero e salida di Shell for di e proyecto no ta un bon señal.

Loke ta trece nos riba un tema liga na esaki, y esey ta con ta para cu propiedad di recursonan submarino den nos teritorio marino. Algun tempo pasa nos a dedica atencion na e hecho cu Aruba keto bay no tin e asunto regla den un ley pa nos por bira doño di e posibel rikesanan bao lama panort di Aruba, e asina yama Zona Exclusivo Economico di 200 miya.

Te awe nos no ta mira ningun accion di parti di gobierno pa atende e asunto aki. Na e momento aki ta solamente e recursonan den nos awanan teritorial ta legalmente di nos (Pais Aruba) y e zona exclusivo ta propiedad di Reino ainda. Si ta asina ilusiona gobierno ta cu e proyecto di gas, nan por a cuminsa regla e asunto aki? Nos hermana isla tin e cos aki regla pa basta aña caba… Acaso gobierno mes no ta kere tanto den e proyecto aki y no ta haciendo e trabao di preparacion corespondiente, si di berdad tin algo di haya y cu lo beneficia nos pais? Of por ta cu nan ta kere cu hallazgo di gas lo keda limita na awanan teritorial (12 miya) y no ta preocupa tanto pa sondeo mas leu cu e limite aki. Palabra ta na gobierno.