Si tin neishi di shoco riba bo tereno, yama Parke Arikok 585-1234

Conservacion di nos shoconan

#LOCAL Shoconan di Aruba ta criticamente na peliger di extincion. 22 persona di diferente departamento di gobierno a keda certifica manera 'Shoco Conservation Masters' manera resultado di nan trabao riba veld y educacion/training riba e conservacion y maneho cientifico di shoconan.Por lesa mas den siguiente edicion di nos corant Bon Dia Aruba mañan.

Posted by Bon Dia Aruba on Friday, February 23, 2018

Recientemente a bin algun expertonan internacional pa yuda Aruba cu e parti di conservacion di nos shoconan. A wordo constata ultimamente cu e shoconan di Aruba ta criticamente den peliger di extincion y ta spera cu no ta laat pa conserva e especie di shoco aki cu aparentemente mester haya su mesun status di especie.

Gian Nunes, Research & Conservation manager na Parke Nacional Arikok ta bisa Bon Dia cu e shoco di Aruba ta criticamente den peliger di extincion. Tin hopi construccion na Aruba y hopi desaroyo cual ta causando e habitatanan di e shoco ta birando hopi limita. Cu consecuencia awor nan ta buscando unda cu nan por pa traha neishi y sigui reproduci. “Pa motibo cu tin asina tiki luga aworaki, e cantidad di shoco a bay atras masha hopi mes. Den 1999 nan a haci un estudio unda nan a wak cu tin menos cu 200 pareha di shoco riba nos isla, y eigenlijk mester mas cu 200 pareha di shoco pa e ta un populacion saludabel. Y esey ta casi 20 aña pasa caba,” sr. Nunes ta bisa.

Project director di Global Owl David Johnson hunto cu Prof. Martha Desmond di departamento di pisca, Wildlife & Conservation Ecology Department of the New Mexico State University den coordinacion cu Parke Nacional y Aruba Birdlife Conservation a bini hunto pa inicia e proceso di conservacion. Despues di algun dia pisa di training cu lo sigui desaroya na largo plaso, 22 persona a keda certifica manera shoco conservation masters manera resultado di nan trabao riba veld y educacion/training riba e conservacion y maneho cientifico di shoconan.

Especie di shoco totalmente diferente
Nos tin un tipo di shoco na Aruba cual ta e burrowing owl, na Hulandes e ta holen uil cu ta un tipo di shoco cu ta biba bao tera. Hopi hende ta considera e shoco cu nos tin akinan manera un sub-especie di e burrowing owl. “Pero loke nos ta siñando aworaki ta cu e shoco aki ta completamente diferente y unico pa Aruba”, segun sr. Nunes.

Photo: Aruba Birdlife Conservation

Den 2017 Aruba Birdlife Conservation a haya un donacion por medio di un campaña di Shoco Beer, un compania cu a caba di cuminsa na Aruba pa importa cerbes for di Merca. Nan a duna un donacion di 10 mil dollar na Aruba Birdlife Conservation cu a bin cu e idea pa duna esaki na Parke Nacional Arikok, pa por cuminsa cu un programa pa conserva shoco. E tipo di shoco aki cu aparentemente tin na Aruba so ta den peliger di extincion manera tur otro burrowing owls rond mundo. Pa motibo cu esun di nos ta un tipo special y e cantidad ta hopi tiki, e ta categorisa awor manera criticamente den peliger di extincion.

Programa di conservacion

Sr. Nunes ta splica nos cu yudansa di expertonan di Merca riba burrowing owls pa casi un aña caba nan ta siñando tur cos riba loke ta trata conservacion. E aña aki Parke Nacional pues a set un programa pa un tayer di shoco cu e donacion cu nan a haya anto invita diferente departamento di gobierno manera DOW, Veterinaire Dienst, DNM , Aruba Airport Authority y hopi mas. Riba tereno di aeropuerto por ehempel tin hopi shoco, anto tin construccion andando pues mester a bin cu un solucion de inmediato. “Mester purba salba cada un shoco na Aruba pa scapa e parha hopi special cu nos tin akinan. Dos famia di shoco a wordo realoca for di tereno di aeropuerto pa parke nacional arikok, pero ainda tin mas eynan. Esunnan cu a wordo transporta pa parke nacional ta bon cuida eynan y aki un luna por laga nan los bek den naturalesa y repopula na parke nacional. Ultimamente parke nacional a cuminsa ricibi mas yamada tambe di diferente ciudadano cu ta topa cu neishi di shoconan cu ta exponi y ta den peliger. Pues por meld na parke nacional cu awor sigur tin un miho strategia pa atende cu esaki.

Motibonan pa caida di shoco
E tayer tabata cinco dia en total y tabata planea pa 8 ora pa dia, pero tin par di dia el a bay 10/12 ora cu henter e grupo den klas na Universidad di Aruba of den veld. “Nos a traha diferente soft release sites unda nos por transporta y realoca shoco for di areanan di peliger y trece nan Parke Arikok unda nan tin un chens mas grandi pa sobrevivi. Nos a siña tur cos tocante nan ecologia, nan habitat, e diferente strategianan cu nos tin pa conservacion y peligernan cu ta e motibo dicon nan cantidadnan ta bayendo abao.”

Sr. Nunes ta splica nos cu destruccion di habitat of bestianan invasivo ta peligernan pa e shoconan aki, anto e boa no ta e unico problema/motibo mas grandi. Sr. Nunes: “Nos tin hopi añanan caba cu cachonan y pushinan ta cana rond den mondi. E bestianan aki ta come hopi di nos parha y haci destruccion na nos naturalesa anto tur esaki hunto ta causando cu e shoco ta bayendo atras.” Na Aruba nos tin custumber tambe cu nos ta spray veneno rond di nos cas, den nos cura, pa mata tur e bestianan chikito cu ta cana rond. Anto ta netamente e bestianan aki ta loke e shoco gusta come. Tin hopi diferente menasa pa e shoco pues awor ta registrando tur esaki pa asina busca un solucion pa tur e diferente menasanan y minimalisa e impacto cu nan tin riba e shoconan. Den un siguiente edicion nos lo toca riba kico tur e expertonan a bin haci na Aruba, kico nan a constata anto con e cooperacion ta bay sigui den futuro pa mas trabaonan cu mester wordo haci.