Sharline Koolman, hefe di DBZ

Den un entrevista cu hefe di seccion Servico di Malesanan Contagioso (DBZ) di Departamento di Salud Publico (DESPA), Sharline Koolman a purba aclara puntonan relaciona cu prostitucion ilegal y cifranan cu e departamento tin.

Bon Dia Aruba a publica un entrevista cu nurse na DBZ, Arnelda Els, unda tabata remarcabel cu e departamento no tin un bon bista riba cifranan di malesanan contagioso den nos comunidad.

No ta conoci dicon e departamento no tin cifranan recien disponibel, particularmente pasobra par di aña pasa prensa te hasta tabata haya e cifranan aki regularmente. Bon Dia Aruba lo purba haya un entrevista cu director di Departamento di Salud Publico pa aclara e situacion den un proximo edicion.

Prostitucion ilegal

Si tin mas casonan di malesanan contagia sexualmente, y si esaki tin di haber cu prostitucion ilegal, sra. Koolman a splica cu mester wak dos cos, si e casonan en berdad a subi y si prostitucion tin un efecto riba esaki. Sra. Koolman a bisa cu ta conoci pa basta tempo cu tin prostitucion riba e isla, en particular cerca di e barnan na San Nicolas.

Sinembargo, sra. Koolman a expresa cu si esaki ta relaciona cu un aumento den casonan di malesanan contagia sexualmente, di parti di e departamento no por bisa esaki inmediatamente. Mester haci un investigacion pa aclara esaki.

Nan lo por tin relacion pero por ta cu nan ta dos cos separa. Ta posibel cu pasobra ta haci mas test awendia y tin mas consenshi of e testnan ta mas accesibel, e ta wordo uza mas. Pero esaki no necesariamente kiermen cu prostitucion tin algo di haber cu esaki, e hefe ta splica

Conducta sexual

Sra. Koolman ta bisa cu den practica e departamento ta haya mas y mas persona cu ta acudi na e departamento y for di e informacion cu nan ta haya nan por nota cu e conducta sexual ta cambiando.

Si antes e hende tabata un tiki mas discreto, of e tabata mas cuidadoso cu e pareha of cantidad di parehanan, awendia e ta diferente. E ta bira alarmante pa nos pasobra e conducta ta un hopi mas liberal.”

Esaki tambe lo por splica si tin en berdad un cantidad mas halto di casonan, segun sra. Koolman.

Casonan di gonorrhea resistente na medicina

Segun World Health Organization (WHO), un fenomeno den variacion di e malesa contagia sexualmente gonorrhea cu ta resistente na antibiotico, ta pasando rond mundo.

E malesa aki ta un di e malesanan transmiti sexualmente mas comun, y por causa infertilidad den hende muhe. Segun sra. Koolman, e test ey no ta wordo haci akinan. E PCR test ta bisa bo si ta negativo of positivo so.

Solamente si por ehempel e persona a haya medicamento di dokter di cas y e malesa ta resistente, e ora ey por pidi un verwijsbrief. “Pero nos no conoce di ningun caso di esaki na Aruba.”

Falta di investigacion of cifranan

Ta importante pa subraya cu e departamento no tin cifranan concreto recien. Esaki ta di importancia ora ta trata di trahamento di maneho, pasobra si no bin investigacion no por bin na un maneho cu por combati e problemanan.

Sra. Koolman a splica cu a yega di haci investigacion den pasado, por ehempel na 2012 nan a haci un encuesta di condom y un encuesta riba e salud di hubentud.

Mester keda haci intervencion pues duna informacion y trece cierto programanan y a base di esey despues di un periodo por midi atrobe si e situacion a cambia. Pero loke nos ta haya akinan di personanan cu ta acudi na DBZ ta indica cu e conducta ta cambiando.”

Relaciona cu e declaracion di dokter di cas Joaquin van Trigt den nos entrevista, sra. Koolman ta splica cu si den un practica en particular tin hopi caso, esaki no por bisa nos hopi, pasobra por ta cu cerca otro dokternan alabes tin hopi tiki casonan.

Pa Departamento di Salud Publico, e casonan individual no ta interesante, si no e grupo di casonan y con nan a wordo infecta, e ta splica. “Tambe e ora ey nos ta wak cu nos departamento di informacion pa bin na maneho cu lo por combati e problema. Lo ta interesante pa e dokternan raporta e casonan y manda esaki pa nos. Pero si nan no haci esaki nos no por haci nos stapnan di nos banda.”

Sra. Koolman ta splica cu e reportahe di e casonan tambe ta importante ora cu e departamento tin cu bringa pa nan presupuesto cerca parlamento.

A base di e maneho cu bin di esaki nos por mustra cu tin tanto caso na HIV, of chlamydia y asina por haya e placa pa por bin cu cierto proyecto. Pero tanten cu nos no haya suficiente reportahe no por yega na maneho y tampoco bay na un minister of parlamentario pa yuda cu proyectonan.”