Den su rueda di prensa di ayera nos Prome Minister a purba di relativa e actual tension cu ta existi entre gobierno Hulandes y gobierno di Aruba, concretisa den loke tin riba agenda di Conseho di Ministro di Reino, cu ta e conseho di CAft pa duna Aruba un aanwijzing pa coregi presupuesto 2019, y manera e mes a yam’e, ‘e di dos aanwijzing’ cu ta e asunto no termina di e acuerdonan di e Protocol di november 2018 cu mester bay den legislacion na Aruba. Ta bay bira un aña caba cu a crea e compromiso ey, cu mester a keda regla prome cu fin di 2018. Mientras cu gobierno di Aruba ta tumando un actitud di esun cu inhustamente ta haya zundra, lo ta recomendable pa nan trata di mira e asunto tambe di banda di Hulanda.

Na momento cu a firma e Protocol, ningun hende a pensa cu e asunto lo a bay tuma e rumbo cu el a tuma. Di repente a surgi e obhecionnan ‘academico’ di e presidente di Staten y algun colega mas, cu a hacie nan mision pa torpedea e ley aki. Mester bisa cu riba un punto nan tabatin razon y esey ta cu e ley den su forma concebi desde prome momento hamas mester a ser hinca den un ley di Aruba. E mester tabata simplemente un ley di Reino manera e otro islanan tabatin caba desde 2010. Pero henter e ehercicio, cu tabata parce un tremendo evento di caricia orguyo patriotico isleño, finalmente a resulta den gran controversia tocante e supervision financiero di Reino, cu no lo a desaparece ‘por arte de magia’ di ningun manera. Esnan cu a soña cu Hulanda ta bay acepta e transicion di un destruccion di e supervision Hulandes mal regla den e ley local, pa un ‘Begrotingskamer’ instala segun un modelo di cual nos no tin garantia cu e no ta bira atrobe un organo cu mero autoridad pa duna conseho y nada mas, a sali mal sirbi. Y esey nan por tabata sa di antemano, pasobra papiando henter ora di transparencia, e unico cos transparente cu nos a mira te awor tabata henter e maniobra aki pa evadi e supervision di Reino, cu tur hende por a anticipa unda e lo termina, menos naturalmente esnan cu tabata kere aden.

Nos ta tanto tempo – perdi – mas leu y keto bay nada a cambia den e mundo aki pa loke ta e corelacion di poder. Keto bay nos ta un parti di Reino Hulandes cu un gobierno autonomo – no independiente – unda hopi hende no gusta e realidad aki, cu tin un poder riba nos di cual nos no por scapa. Di otro banda ta bon cu miles di nos ciudadanonan si ta consciente cu e supervision ey no ta solamente necesario, sino hasta beneficioso. Cada tanto tempo nos tin algun fanatico ta cuminsa grita cu nan kier deshaci di e yugo Hulandes, pero igualmente rapido ta surgi e voz di esnan cu tin menos problema cu e realidad den cual nos ta biba. Ta pesey tambe ta importante, den e dianan aki, ora ta tende comentario den sentido di “unda nos autonomia a keda?” pa tende tambe esnan cu ta bisa: “Esaki ta en berdad autonomia, literalmente.”

Pero ta surgi otro fenomeno pa desvia nos atencion den e dianan aki. Di repente no ta necesario mas continua cu e reforma fiscal, cu nan mes a anuncia, pasobra no ta bay impone mas impuesto riba pueblo… Riba su mes esey ta bon noticia, pasobra si no ta necesario, anto por fabor no hacie tampoco. Pero kico ta bin trece dilanti como alternativa? E refineria cu no ta un refineria mas, cu gobierno anterior caba a degrada caba te na un ‘upgrader’ a haci su comeback como refineria ultramoderno, ‘state of the art’ cu ta bay duna trabao bon paga na miles di hende, mientras nan ta bay cumpli cu e leynan ambiental cu Aruba no tin y no lo haya tampoco, y ta crea prosperidad atrobe pa San Nicolas… Ta hasta ta bay organisa un ‘roadshow’ na Merca, den region di Costa di Golfo, pasobra “ey tin hopi inversionista interesa.” Si esey ta e caso, pakico anto nos hermana isla Curaçao, cu si tin un refineria berdadero na lugar di un monton di hero bieu, no por a atrae ningun partner di calidad y a termina den un negociacion dudoso cu un compania Aleman cu no mucho tempo pasa a cumpra nan prome refineria – pocket size – na Alemania. Problema principal: nan no por haya financiamento. Y pakico no? Pasobra den e mundo petrolero di awendia ningun hende ta hinca placa mas den refineria grandi riba un isla, cu extra problema logistico, y ademas sin acceso na gas natural. Ta ciego cierto hende ta cu nan no ta mira cu e tendencia ta hustamente den e otro direccion, cu gradualmente tur e refinerianan orienta riba exportacion riba e islanan ta muri, y ta keda solamente e chikitonan riba e islanan grandi cu ta produci pa nan propio mercado limita.

Nos ta kere cu en berdad tin un roadshow, pero no na Merca, sino aki nos dilanti… Na cada ken di nos si nan kier aprecia e show.