Awor cu nos mester por tin e confianza cu ta adapta e ley di supervision financiero segun acuerdo cu Hulanda, ta bira tempo pa cuminza concentra riba otro tarea importante pa gobierno di Aruba. Caso dado, nos haya nos confronta cu cambio inespera den parlamento, esaki lo tin consecuencia grave, pero nos ta spera cu parlamento no lo subi e caminda ey. Lo ta bon pa corda tambe cu e cooperacion cu Hulanda ta encera mas cu e pleitonan aparentemente eterno tocante finanzas. Tin varios asunto cu ta exigi atencion, di no solamente gobierno, sino di henter comunidad, y cu mester bin dilanti awor cu urgencia.

Kico ta e cosnan cu lo bay exigi atencion di gobierno, y di tur cu ta envolvi den dirigencia di nos pais? Nos no ta bay trata tur aki, pero tin mas edicion pa bay. Ta trata di asunto manera nos sistema di pension, pa cual tin acuerdo tres aña caba, cu Hulanda, den cuadro di e Landspakket, pa sea bin cu un edad di pension na 66 aña, o mas, o de lo contrario trece otro manera pa sigura e recursonan necesario pa deal cu e problema aki di un fondo di pension cu lo keda bashi den futuro. Como cu e medida mester ta tuma na 2025 caba, segun e acuerdo den e Landspakket, no ta nada tempran mas pa cuminza discuti e tema aki awor, pasobra aki un luna nos ta na apenas un aña cu e decision clave aki mester ta tuma. No a acorda pornada pa pone esaki den e Landspakket menciona, pasobra e medida actual di bay di 62 pa 65 aña ta termina e aña entrante, 2024. Si no sucede nada, na inicio di 2025 tur persona cu yega na edad di 65 aña, tin derecho riba nan AOV. No lo tin mas e tardanza di seis luna pa haya acceso na AOV, cu ta na vigor awor ainda, cu consecuencia fuerte pa fondo di AOV. E punto mas importante awor ta cu e ciudadano tin derecho pa haya sa na tempo kico lo ta e decision cu gobierno ta tuma. Si no ta aumenta edad di pension, lo mester tuma otro medida pa paga e gastonan proyecta. Mester ta un decision naturalmente tuma den consulta cu e partnernan social y demas entidadnan cu tin un interes den e asunto. E comentario aki por lo tanto no ta dirgi na gobierno so, sino na esnan cu ta defende interes specifico, pa nan cuminza atende e asunto aki, si nan ta desea di tin un aporte significativo den e debate nacional. No mester sucede loke a tuma lugar tempo a introduci e medida di bay pa 65 aña, mas di 10 aña pasa, sin un contribucion real di e sindicatonan, cu finalmente a rechaza tur colaboracion pa yega na un acuerdo conhunto. E acuerdo den e Landspakket no falta nada na claridad: ta bay 66 aña, a menos cu ta bin otro manera pa financia e asunto nos dilanti. No por ta cu ora finalmente ta sinta na mesa cu gobierno, ta solamente pa ataca y critica loke eventualmente gobierno of otronan ta propone. E asunto ta suficientemente dificil caba, hasta si tur hende ta sincero y di buena fe. Pero tin mas.

Unda seguro di pension pa sector priva ta?

Otro caso strategico regla mas di 10 aña pasa ta e seguro di pension obligatorio pa sector priva. Esaki tabata un deseo di hopi aña di varios sindicato y gremio empresarial. Gobierno a introduci e ley, y e implementacion ta den man di dos compania di seguro local. E companianan no tin ningun autoridad gubernamental pa vigila e proceso; nan ta simplemente sigura e companianan y nan personal cu acudi cerca nan. E ley ta bisa cu ta gobierno mester nombra un supervisor (‘toezichthouder’) cu mester vigila cumplimento di empresa y nan personal. Despues di mas di diez aña, ainda no tin un supervisor nombra, a menos cu a haci esey sin bisa nos… Contal cu no tin ningun claridad con ta para cu cumplimento. Anto algo mas: e incumplimento ta toca principalmente esnan di menos recurso, pa ken e areglo legal aki ta mas importante, pa nan por cobra un pension extra banda di nan AOV. Ora ta papia ‘en voz alta’ di pone ‘e ser humano central’, lo ta logico cu ta pensa na promer lugar, no na e asuntonan ‘fancy’ pa por saca potret manda pa prensa, pero na e tareanan basico aki di gobernacion. Claro cu esaki no ta resulta facil ni conveniente pa un promer mandatario cu a prefera di bay campaña cu bolbe na edad di pension di 62 aña recientemente, a sabiendas cu e situacion ta indica cu nos mester bay den e direccion contrario, manera e mes a palabra cu Hulanda na 2020 caba.

Un aspecto sumamente importante pa tuma na cuenta den e debate anticipa, ta con pa anda cu e contradiccion di bay na un edad di pension mas halto, mientras en general salud di nos poblacion ta bayendo atras. E tendencia actual ta cu enfermedadnan cronico manera cancer y problema cardiaco, ta ser detecta na edad cada vez mas hoben, cu consecuencia cu e grupo cu ta yega na edad di pension cu un salud regular ta bira cada vez mas chikito. Esaki cu efecto desastroso tambe pa nos seguro general medico. Sin duda algun un edad di pension mas halto lo mester bay acompaña pa medida special pa cierto grupo di profesion fisicamente exigente. Asina tin varios otro asunto di interes general cu ta requeri nos atencion, y esey manera bisa anteriormente, no ta tereno exclusivo di gobierno.