Manera ta conoci, Dia Internacional di Hende Muhe ta wordo conmemora cada 8 di maart tin e proposito di promove igualdad di hende muhe den tur nivel di bida y tambe pone fin na violencia pa motibo di genero, pero no ta un secreto cu si ta existi diferencia pa loke ta trata educacion di mucha homber y mucha muhe den nos cultura.

Bon Dia Aruba a acerca Tienda di Educacion pa splica un poco tocante con educacion den cultura ta diferente pa mucha homber y mucha muhe, pa esaki Rhomyko Winklaar director di Tienda di Educacion hunto cu Elisa Zievinger cu ta stagiaire di social work and development a conta cu ta berdad cu na Aruba ta existi un cultura caminda cu pa hopi biaha mucha homber ta wordo considera kisas cu tin un tiki mas di libertad compara cu mucha muhe.

“Esaki ta sucede pa añanan caba caminda cu bo ta wak cu pa hopi biaha por ehemplo, e mucha homber ta cay den man di husticia, mucha muhe tambe, pero esey ta hopi menos, esey ta bin di parti cu celebro di un mucha homber ta desaroya hopi mas despues cu esun di mucha muhe”, el a sigura.

Ademas, den ultimo tempo ta wordo mira cu mucha muhe ta studia y nan ta yegando hopi mas leu loke ta wordo considera como ‘Emancipacion’ na unda cu den posicionnan clave tin hende muhe cu ta take over cierto posicionnan cu antes no tabata existi, Aruba tin un ehemplo di esey, un hende muhe como prome minister.

Sinembargo, Aruba ta hopi cerca di Latino America caminda cu e parti di ‘Machismo’ ta hunga un rol masha grandi mes manera Winklaar a sigura, pa hopi biaha hende homber tin di bisa mas cu hende muhe, hende homber tin mas cu un famia y esey tambe ta existi, “esey ta lo cual muchanan ta wak, pero nos tin cu para keto cu un bes cu un mama ta e persona cu ta keda cu e muchanan, e mama ta esun cu tin e tarea aki primordialmente, algo cu mester ta di ambos banda tanto mama como tata, mesun cos.”

Pero pa hopi biaha e tata ta esun cu ta ausente, ta sali bay traha despues ta bay dal drinks cu su amigonan of haci un hobbie y e no ta na cas, e mama ta esun cu tin e tarea aki na unda cu e machista por ehemplo, ta wordo lanta door di mama “y ta e mama mes esun cu ta crea esaki ya cu e no tin otro referencia pasobra e tata no t’ey pa coregi cierto cosnan, pero tambe tin e situacion cu e tata tambe ta permiti cierto cosnan y eynan bo ta wak tambe con bo ta lanta un mucha homber y con bo ta lanta un mucha muhe,” el a bisa.

Ta normal cu por mira un mucha homber di 16 of 17 aña cu ta riba caya pero pa loke ta trata un mucha muhe di mesun edad, “tin biaha nos ta puntra nos mes, con por ta? Esaki no ta algo normal, tin diferencianan pero si e ta cambiando caminda bo ta wak mas libertad ta sucede na edadnan mas hoben.”

E parti di desaroyo tambe ta cuminsa mas hoben na unda cu antes e mucha muhe cu 13 of 14 aña tabata cuminsa haya nan regla pa prome biaha y awor esey a cambia, tin muchanan muhe di 9 of 10 aña cu ya caba a drenta den etapa aki loke ta nifica cu nan desaroyo ta tumando luga hopi mas lihe, no solamente corporal sino tambe e parti mental caminda mucha muhe ta hopi mas madura compara cu e mucha homber di mesun edad.

Tambe por mira con ta educando e muchanan y con nan ta haci escogencia riba un studio, por ehemplo, mucha homber ta busca e parti mas fisico y cu trabounan un tiki mas pisa, mucha muhe tabata scoge pa algo mas suave como den un oficina of den sales, pero esey tambe ta bin cambiando cu tempo, awor hende muhe tiki tiki tambe ta wordo mira haciendo trabounan di construccion.

Hende muhe tin su tareanan y hende homber tambe tin esun di dje den un cas ora ta trata di un famia pero na Aruba tambe tin e tendencia cu muchanan ta lanta sin tata y e cantidad ta halto, sinembargo, den ultimo tempo a bin registrando casonan unda e mama ta esun cu ta bay for di e cas y ta laga e yiu cu e tata “loke por wordo yama muchanan huerfano emocional, nos ta den un transicion cu antes esey tabata wordo acepta y esaki ta algo normal, despues tin un shift cu ta tuma luga y ta cambia e rol, pasobra hende homber tin otro tareanan y eynan ta uno unda nos tin cu pone enfasis extra pa nos por duna e yiunan lo cual cu nos ta pensa cu e mama ta bay haci cu nan,” el a sigura.

Pa tur aspecto aki, Winklaar ta considera cu mester para keto pa por compronde kico ta igualdad? Kico ta lo cual por wordo treci dilanti pa cu esey? Pa motibo cu “ta berdad cu mucha muhe y mucha homber no ta wordo trata mes cos, nos kier wordo trata mes cos? Nos ta trata otronan mes cos? Caminda tin mucha homber y mucha muhe pa nan stop di haci cierto cosnan y duna nan e fearchance cu no ta importa si ta mucha homber of mucha muhe, importante ta pa nan haya e chens di por crece den bida y chens pa nan por yega na un posicion of trabou di nan soño, duna nan libertad di por scoge y semper cu e guia cu nan tin mester.” Winklaar a finalisa.

Educacion for di igualdad di genero no ta nifica nenga cu entre mucha homber y mucha muhe ta existi diferencianan fisico, pero e diferencianan aki no ta un rason pa nan derechonan, oportunidadnan y decisionnan mester ta determina pa via di nan genero.

Ta p’esey cu mayornan por cuminsa fomenta balornan di igualdad y respet, permiti pa nan yiunan eligi otro coy di hunga of hobbie, muchanan homber tambe ta yora, ta spanta y tambe mester sinti stima y protegi, ban acerca e mucha muhe na tecnologianan nobo y tambe mayornan por actua si nan ta haya actitudnan discriminatorio, sexista of cu poco respet.