“E dignidad di un persona no ta depende si nan ta un ciudadano, migrante of refugiado. Salba bida di un persona cu scapa di guera y miseria ta un acto di humanidad.”

Mirando cu ayera tabata dia mundial di refugiado Bon Dia kier a pone un enfasis riba e topico aki. Nos lesadonan por corda cu nos a trece dilanti e storia di un refugiado cu a bin aki na Aruba despues di pasa den un persecucion politico na su pais natal, cual a conduci su persona na dicidi cu crusa lama entre nos isla y pais bisiña Venezuela como si fuera cu e y su yiu ta contrabanda lo ta un miho opcion cu keda unda e tabata.

Den varios combersacion cu e persona aki cu a logra scapa di un situacion unda si gobierno captur’e lo nan a cer’e sin huicio debido, el a subraya e efectonan psicologico cu esaki a imprimi riba dje. Su yiu, cual tambe a yega papa papa na nos frontera te hasta tabata terorisa ora cu su famia kier a hib’e Palm Island. Pues asina mes cu e recorido ta uno cortico entre e costa y e isla, e mucha no kier a bay riba e boto, di loke e famia a conta nos.

Refugiado ta esun cu ta huy pa miedo di persecucion
Aunke e status di refugiado ta poco conoci riba nos isla, nos por a tuma nota di loke nos fuentenan ta conta nos, cual ta indica cu keto bay tin hende cu ta ricibi e status aki, aunke tin poco ta hay’e.

E Agencia di Refugiado di Nacionnan Uni (UNHCR) a reporta cu un record di 68.5 miyon a experiencia migracion forsa pa via di persecucion, guera y violencia. Prome minister na varios ocasion, mescos cu minister di husticia a subraya cu poco hende lo por haya e status aki, mirando cu e ta bin cu un proceso unda mester comproba cu e persona su claim na e status ta berdadero, cual ta nifica cu e persona berdaderamente mester a huy pa via di miedo di persecucion.

Situacion na Dimas prome instancia cu ‘asilo’ ta hala atencion na Aruba
Por observa cu pa via di loke a pasa na Dimas algun siman atras unda un cantidad grandi di hende a acudi na e departamento migratorio pensando cu gobierno di Aruba lo ta otorgando un amnistia pa migrantenan ilegal, Aruba a haya su prome encuentro explosivo cu e palabra ‘refugiado’.

Un ciudadano cu a reacciona riba esaki a trece na nos atencion cu e situacion cu a surgi na Dimas ta pa via di falta di conocemento, tanto como di banda di e migrantenan como di banda di pueblo mes, incluyendo institucionnan riba kico e diferencia ta entre un refugiado y un amnistia.

Menos reconocemento ora mas hende aplica di manera falso
Aunke tin confusion rondonando e topico, tanto prome minister como un refugiado cu nos a papia cu ne ta bay di acuerdo den e pensamento cu personanan cu no tin miedo pa regresa nan pais of pa nan wordo gara pa nan gobierno no ta bin na remarke pa haya status di refugiado. E refugiado, di su banda, te hasta ta opina cu mas personanan aplica cu no tin un claim berdadero na e status, esaki ta baha e credibilidad di esnan cu berdaderamente ta huy di nan pais.

Pero di loke prome minister a trece dilanti ora a menciona cu Hulanda a cay riba e echo cu despues di e situacion na Dimas a bin casi 300 peticion extra pa asilo politico, esaki aparentemente tambe ta trece un peso ‘innecesario’ pa administracion ‘cu lo yega na un negacion di cualkier manera’.

Despues cu Bon Dia a trece dilanti par di siman atras cu e preocupacion mas grandi di personanan cu un claim na e status di refugiado ta e aspecto di documentacion, prome minister a expresa cu esaki lo mester ta algo cu gobierno mester bay investiga, pa asina bin cu un tipo di ‘paspoort di refugiado’. Un practica cual na Hulanda ta realidad caba.