ORANJESTAD – Den un reciente entrevista cu Gina Jie-Sam-Foek, kende ta un bibliotecaria, ta bisa cu na Biblioteca nacional di Aruba tin variedad di buki unda hende por lesa y fia den diferente idioma.

E coleccion, segun Jie-Sam-Foek ta bisa cu ta consisti di 60% ta Hulandes, e 20% ta na Ingles cu Spaño y e resto ta na Papiamento, y algun den otro idioma manera buki na Aleman, Frances y Portugues.

E ta agrega cu tin coleccion di buki na Spaño, pero no tur hende den comunidad Latino sa esey. “Mi ta kere cu hende cu bin biba na Aruba, tin e pensamento cu biblioteca tin solamente buki na Hulandes of Papiamento. E ta importante pa nan sa cu tin di varios idioma, y buki cu nan por lesa.”

Bon Dia Aruba a puntra Jie-Sam-Foek si tin suficiente material na Papiamento of falta mester bin mas pa mucha por lesa. E ta contesta cu tin hopi di hende cu ta skirbi, anto esunnan cu ta traduci pa Directie Onderwijs ‘tin tarea di traduci e material’. Cada aña nan ta saca un 20 buki pa traha riba nan. “Tin cu keda actualisa y cambia pa asina por tin mas material. E material di scol ta bin di Hulanda.”

Segun Jie-Sam- Foek a splica cu desde cu Aruba a haya su status aparte, e Arubiano a bira ‘mas consciente’ di su cultura. “Su propio cultura ta bunita, tambe a bin cu disciplina di arte, mas empuhe den mustra nos baile, arte, literatura tambe a crece.

Pa e mesun motibo, Jie-Sam- Foek ta remarca cu a haya mas material den e ultimo aña. E coleccion di buki a crece ‘asina hopi’. Sinembargo, e ta agrega cu si no por haya un na Papiamento, tin e departamento di Arubiana, unda tin coleccion di material tocante Aruba den tur idioma, pero e material na Papiamento a crece.

Den e departamento di Arubiana Caribiana tin un gran parti di informacion ‘cu ta drenta diariamente’. El a duna ehempel di corant cu ta wordo documenta pa asina persona por tin acceso na informacion mas detaya, tambe e lansamento di e medio digital cu hende por haci uzo di dje.

Bon Dia Aruba a puntra Jie-Sam-Foek si hende tin mas aprecio pa e idioma, anto hende ta tribi mas na skirbi e idioma Papiamento. Tin varios escritor na Aruba. E ta contesta cu na Aruba tin mas hoben y adulto. Segun Jie-Sam-Foek ta remarca cu tin ‘hopi autor y poeta cu por mira riba e website’. “Locual nos por ripara ultimo aña y ta mas popular, ta e curso di skirbimento. Mi ta bisa si cu pa un bon escritor mester por lesa un biblioteca completo. Bon escritor, bon den literatura.”

Pa locual ta trata e nivel di lesamento, e no por bisa si ta halto of abou, pa motibo cu no tin investigacion nacional. Si hende ta bisa cu ta malo, ta bay na cierto grupo cu nan conoce, pa motibo cu hende ta lesa constantemente riba cualkier medio. Jie-Sam-Foek ta agrega cu un isla di ‘bookworms, mi no ta kere’. E ta remarca si cu den tanto populacion, e ta bisa cu den nivel di hende cu ta analfabeta ta abou, ‘esey ta bon’.

Den comparacion di un mucha Hulandes y un mucha di Aruba, ambos di 10 aña, Jie-Sam-Foek ta splica cu esun di Aruba ta mustra ‘mas mucha y inocente’, pero cu esey tin di haber cu diferencia di cultura. “Na Hulanda ta pusha e mucha pa independisa lihe, e ta normal pa mucha bay afo trempan, coy bus, subi trein y diferente cos. Aki no ta asina.”

Segun Jie-Sam-Foek, e proceso di madura na Aruba ta otro. Den ‘nos cultura, e yiunan ta keda largo na cas’. E ta agrega cu tambe tin di haber cu motibo financiero, na Hulanda como studiante ta haya luga barata pa biba, y subsidio pa nan por sostene. Na Aruba, ta dificil pa paga apartamento, auto, anto ta prefera keda cas pa sigui spaar. Esey, segun Jie-Sam-Foek, ta algun di diferencia.

Jie-Sam-Foek ta bisa cu biblioteca ta yen, anto tur e muchanan cu mayor ta mustra positivo ora di lesa. “Mi ta kere scol ta manda nan pa bay busca buki, haci presentacion. Ta rekeri hopi lesamento, anto ta wordo pusha pa enseñanza. Scol ta relaciona cu esey.”

Sinembargo, awendia nan por tin acceso na informacion via internet. Segun Jie-Sam-Foek ta bisa cu un gran cantidad di persona ta haci uzo di internet, ‘con nan ta uz’e nos no sa’, pero e por ta cu gran cantidad ta lesa riba dje, articulo, noticia, buki, cualkier cos nan por lesa. E ta agrega cu ta importante pa nan siña di locual nan lesa.

Pa finalisa, Jie-Sam-Foek a agrega cu biblioteca ta organisa actividad pa mucha. Tur cos ta na Papiamento. Informacion pa conta storia, e otro parti ta practico, pinta of tema cu por papia den grupo interactua, ademas di un proyecto anual, cu ta e festival di buki pa mucha.