Y kico nos por spera pa 2018?

Nos a yega atrobe na e ultimo Editorial pa e aña aki. Nos ta mira atras riba un aña memorabel, pa varios motibo, cu tabata obheto di analisis ampliamente caba den e medio di comunicacion aki. E sucesonan a trece un cambio di e enfoke cu nos analisis di 2017 y loke ta spera di 2018, mester tin. Naturalmente nos mester trata na analisa kico e aña nobo lo por trece pa nos den termino di prosperidad economico, pero esey ta lo mas importante? Kico nos tin, o lo tin, ta mas importante cu loke nos ta, o lo mester ta? Esaki como persona, pero tambe como comunidad? Nos por bisa caba cu na 2018 nos atencion mester ta central riba loke nos tin, pa mira seguidamente con nos ta haci cu e recursonan disponibel pa mehora kico y ken nos ta. Pa pone esaki den perspectiva: nos ta contento cu gobierno a declara cu nan ta bay pone e ser humano central. Nos no ta duda di nan sinceridad pa tuma e posicion aki, y ta di acuerdo cu e ponencia, sin embargo ‘entre lo dicho y lo hecho, hay mucho trecho’ manera e expresion ta bisa.

E obstaculonan pa yega na efectua e plannan pa mehora loke nos ta, ta multiple y complica. Recurso financiero lo ta limita, sigur si no bin ningun reforma substancial di e entrada y gastonan gubernamental. E prome convocacionnan cu sindicato cu ta representa empleado publico a tuma luga caba, pero no tin indicacion cu tin cambio fundamental den pensamento sindical, asina ta cu no tin motibo pa pensa cu lo tin algun cooperacion di e banda ey pa plannan cu gobierno lo por, y realisticamente mira, lo mester tin pa atende e gastonan mayor di gobernacion, cu ta gasto di personal. Ya nos ta ainda den e prome 100 dia di gobernacion, e bataya tocante e puntonan clave den maneho gubernamental no a cuminsa ainda, pero sin duda algun nan lo bay subi mesa pronto. Nos no por sconde pa e realidad cu gobierno anterior a core pa e problema, pushando esaki pa un gran parti pa futuro, sin cumpli cu e acuerdo cu tabatin cu Hulanda pa structuralmente corta 5% anualmente den gasto di salario pa empleado publico. Nos ta yegando na e momento, sin embargo, cu tanto gobierno como nos como comunidad, mester bay enfrenta e asunto aki.

Pa por tin un panorama completo, ta importante pa sa kico nos tin nos dilanti pa aña 2018. Nos ta observa un perspectiva economico regular, cu no ta varia tanto di loke nos ta mira den nos region, cu un crecemento anticipa pa Banco Central di alrededor di 2.7% di GDP real (2.9% nominal). Esaki ta e proyeccion incluyendo e aporte di e refineria manera proyecta pa e aña, aunke e documento di Banco (Economic Forecast Monitor) no ta bisa esey. No pa ta negativo, pero nos no a caba di  haya un comentario di nos minister di financia cu a adverti pa no conta mas cu e aporte di e refineria den e aña venidero? A sali algun detaye tocante e situacion na San Nicolas, cu no mester conta mas cu contribucion financiero di e refineria pa e aña aki, pero awor 2018 lo no ta mucho miho. Nos no tin problema pa kere esey, pasobra nos ta netamente un di e poco medionan di comunicacion cu nunca a kere e storianan di fantasia di gobierno anterior, mas tanto pasobra nos tabata sigui practicamente tur dia e sucesonan na e pais bisiña, cu no tabata cuadra cu loke tabata purba laga nos kere.

Ta mas logico anto pa tuma e cifranan di crecemento sin un refineria. Asina Banco Central den su ultimo publicacion ta pronostica un crecemento di 1% real di GDP na 2018. Basa riba un inflacion di menos di 0,5% esaki ta un crecemento di algo mas di 1% nominal tambe. Di e Afl. 5004 miyon di GDP nominal cu nos lo a haya, nos ta bay aumenta solamente te na Afl. 4915 miyon (di Afl. 4863 miyon na 2017).  Suficiente pa enfrenta e situacion financiero manera gobierno anterior a laga esaki atras? No, e aumento extra den entrada di impuesto etc. pa gobierno lo ta minimal. Pero, manera bisa na Hulandes: “het moet uit de lengte of uit de breedte komen.” Cu otro palabra, gobierno lo mester bay haci milagro cu e placa cu nan tin pa traha cu ne, cortando un caminda pa hinca placa na otro luga, unda tin mas prioridad. Y ya cu nos no a mira nada di magia o fantasia den nan actuacion te awor, al contrario, nan a trata e cosnan manera nan ta, loke ta di aprecia, nos mester enfrenta e aña nobo cu realismo pa loke ta spera nos, pero no cu un pesimismo cu e ta un tarea imposibel.

Pero si e situacion ta exigi cu lo mester tuma e medidanan cu e caso ta rekeri, ta importante pa por conta cu apoyo masivo. Den esaki no tin otro remedi cu e unico cu ta yuda: splica, duna cuenta, splica atrobe, y atrobe. Comunicacion transparente lo ta clave den 2018.