editorial 2_26.jpg

Economia ta duna pa aumento mas grandi?

Segun declaracion di Prome Ministro Eman, gobierno riba su peticion a haya conseho di Sociaal Economische Raad (SER) pa aumenta salario minimo cu e porcentahe di aumento di inflacion den e periodo stipula pa ley. Ta comprende di palabranan di Prome Ministro cu SER ta recomenda aumenta salario minimo cu 1%, pasobra esey ta loke e inflacion tabata. Pero banda di e aumento a base di costo di bida, ley di salario minimo tin otro posibilidad pa aumenta e salario, y esey ta ora ta considera cu e crecemento economico tabata tal, cu esaki ta hustifica un aumento di salario minimo cu un porcentahe cu ta coresponde cu e espacio aki crea pa e crecemento.

Pero no ta esey ta loke Prome Ministro a trece dilanti como su argumento. El a referi na e hecho cu gobierno den e ultimo aƱanan a haci un esfuerso pa aumenta e salarionan den e categorianan mas abao a base di e ā€˜reparatietoeslag’, cu tabata un forma di subsidio directo, cu gobierno a financia for di su mesun medionan, cual ta basa mayoritariamente riba diferente tipo di impuesto. Mester tuma na cuenta si cu den e periodo ey gobierno tabata core cu un deficit hopi grandi, cu a financia cu prestamo local y internacional. Por bisa anto cu di cierto forma gobierno tabata parti entrada cu placa fia, cu mester paga den e proximo aƱanan. Den Dialogo Social no tabatin obhecion contra esaki, ya cu gobierno a presenta esaki como un accion unilateral, cu lo a tuma lugar cu of sin aprobacion di e gremionan. Seguidamente e reparatietoeslag a aparece den un protocol firma pa gremio y sindicato, pero no tabata nan iniciativa.

Despues, gobierno a pone como medida pa yega na un presupuesto balansa e reparatietoeslag riba lista di 24 medida, cu e idea pa laga e dunado di trabao paga esaki sin haya restitucion. Asina lo a forsa un  aumento di salario, no solamente e minimo, sino tur salario bao di 2500 florin, sin tene cuenta cu e ley di salario minimo. Aparentemente gobierno mes lo a realisa cu e desvio legal aki lo bay topa cu hopi resistencia, ya cu e ta un metemento directo den e libertad di trahado y dunado di trabao pa conveni un salario. Nos no mester di un economia dirigi pa estado, un tipo di socialismo, en todo caso tampoco un tipo di accion di ā€˜Robin Hood’ cu ta kita di esun pa duna otro.

E pregunta anto na SER awor ta pa analisa posibilidad di un aumento extra riba e 1% di inflacion, basa riba crecemento economico. Pa haci esey, SER lo ta contemplando e periodo di 2013, 2014 y eventualmente parti di 2015. Kico esaki ta bisa nos anto? Den e ultimo aƱanan nos economia a desaroya di e siguiente forma:

Tabatin un crecemento nominal den 2013 y 2014 hunto di 5,1%; GDP real a crece cu 5,9% a base di e desinflacion cu tabatin na 2013. Na 2014 tabatin un crecemento di 3%  nominal, cu a resulta den un crecemento real di 1,2% a base di e inflacion cu a cuminsa aumenta. Por bisa cu e consumidor durante 2013 a sali beneficia cu un poder di compra aumenta levemente pa motibo di desinflacion. E crecemento durante e ultimo aƱanan ta hustifica un aumento? Mester trata e asunto aki cu masha cautela, ya cu nos GDP real na fin di 2014 apenas tabata un poco mas halto cu e nivel na 2009 y no a yega ainda na esun di 2008. Recupera no ta conta pa trahado so, pero e empresa tambe. 

Banda di esey mester mira cu economia no ta mustra fuerte e aƱa aki. E indicadornan disponibel te awor ta entrada di gobierno di diferente tipo di impuesto, cu ta cubri e prome tres trimester di aƱa. Den esaki mester considera tur banda di e asunto, ya cu diferente factor por influencia entrada di un cierto impuesto. Por ehemplo, aƱa pasa den inicio di aƱa tabatin un aumento substancial di loonbelasting, basa riba e pagonan di entre otro Westin cu a cera.  Aki dificilmente por interpreta aumento como un indicacion cu tin mas hende emplea, al contrario. Naturalmente e tarea ta pa tuma e imagen total di varios indicador na cuenta, prome cu por bisa algo cu por tin cierto credibilidad. Den un articulo separa den e edicion aki nos lo atende esaki.

Tin mas aspecto pa considera ora nos ta papiando di aumenta salario minimo, y esey ta por ehemplo nos posicion di competencia den region. Nos no mester compara nos mes den termino absoluto cu e nivel di salario y prijs den otro pais. Semper Aruba tabata un destinacion caro compara cu varios otro den Caribe, pero nos a logra conkista un posicion bon a pesar di esaki. Nos posicion ta depende di calidad compara cu prijs cu ta paga pa e producto (turistico).  Nos mester mantene e corelacion aki sano: si nos no por crece den calidad, nos no por crece den prijs tampoco. Salario no por ser mira los di prijs.

 

 

 

 

 

 

 

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here