Den e rueda di prensa ayera di e organo di supervision financiero CAft, a dedica atencion tambe na nan bishita na Banco di Seguro Social, unda a delibera y intercambia idea tocante futuro di e sistema di seguro social di Aruba.

Presidente di CAft, prof. dr. Gradus a cuminsa pa bisa cu Aruba en principio tin un bon sistema di seguro social, pero tin reto na caminda cu mester atende. Den su palabranan el a yama esakinan e ‘problema di transicion demografico’ y esun di ‘transicion epidemiologico’.

E prome problema ta uno conoci pero no pesey menos importante. Aruba tin un ‘vergrijzing’ fuerte y tin awor 21.000 persona di 60 aña o mas. Na 2035 e grupo ey lo ta sigur 36.000, loke ta crea incertidumbre si por paga esaki cu e sistema actual y e nivel di cobranza actual. Ta trata di un aumento gradua te na un suma di probablemente Afl. 100 miyon.

E problema pa gastonan di salud ta mas grandi ainda. Lo tin hopi mas hende cu malesa cronico y no solamente hende di edad sino tambe bao di hende hoben y di edad medio. Esaki por bay causa un aumento di gasto di Afl. 200 miyon den e proximo 10 aña. E gastonan medico cu awor ta un 8% di GDP, por subi te na 18% den e scenario menos faborable. Si logra un crecemento economico di 2,4% anual den e proximo añanan, un reto grandi riba su mes, anto lo por contene e gastonan medico na 12% di GDP. Sin embargo, ta calcula cu lo bin un reduccion di e poblacion den edad di labora (beroepsbevolking) bao di influencia di enbehecimento. Un crecemento economico constante manera menciona sin embargo lo exigi entrada di como 28.000 persona di exterior pa ocupa cupo di trabao pa cual lo no tin hende disponible localmente. Pa prof. Gradus Aruba lo mester presta atencion na e problematica aki, cu maneho dirigi por ehemplo na tene e grupo cu malesa croncio bao hoben y hende di edad medio mas chikito posible.

Tambe e ta kere cu ta bira inevitable pa contempla introduci seguro propio y seguro pa accidente individual pa mantene e sistema pagable, mientras cu di banda di gobierno ya ta imposible pa keda contribui na e fondo pa gasto di salud, manera ta e caso actualmente ainda. Ademas segun Gradus mester tene cuenta cu tampoco por sigui aumenta prima (AZV, AOV) y impuesto special dirigi na salud (BAZV) en vista di e hecho cu e ‘collectieve lastendruk’ (porcion di entrada cu ta bay pa gobernacion amplio den forma di impuesto y prima) ya na 2018 tabata na 48,5%. “Di cada florin gana, casi mita ta bay pa gobernacion,” segun Gradus.

Banda di e problemanan di presupuesto a corto plazo, Gradus ta kere cu ta urgente pa tene cuenta cu e desafionan aki riba Aruba su caminda mas a largo plazo.