College Aruba financieel toezicht
College Aruba financieel toezicht

Segun e relato cu nos a ricibi despues di un conferencia di prensa di College Aruba financieel toezicht (CAft), e organo ta premira cu presupuesto di pais Aruba lo ta cerando aña 2017 cu un deficit financiero di 3.1% di GDP (producto nacional). Esaki ta contradeci e ley riba cual CAft ta opera (LAft), cual ta stipula un deficit maximo di 0.5%. E organo ta subraya cu pa Aruba por a cumpli cu su debernan financiero a busca prestamonan adicional di 130 miyon florin.

Despues di bishitanan na demas islanan cu supervision financiero den Caribe Hulandes, CAft a pasa Aruba pa asina duna nan informacion riba loke ta acontecimentonan riba tereno di financia publico na nos pais. Prome cu e conferencia di prensa CAft a sinta hunto cu waarnemend Gouverneur, minister di financia, Xiomara Ruiz-Maduro y su bureau, conseho di minister y comision di financia di Parlamento pa haya orientacion riba e situacion na Aruba. Ademas a tene un bishita di trabou na cierto instituto y organisacion financiero manera Banco Central y PWC, pa asina tira bista riba e sistema di impuesto na Aruba y e cambionan cu lo mester bin den esaki.

Algun punto cu CAft a subraya ta cu pa via di prestamonan haci anteriormente e ratio di deuda (schuldquote) lo tin expectativa di hisa te 87% di e GDP den aña 2017. Es mas, tin menasanan grandi cu e financia publico pa aña 2018 lo sigui bay for di man, segun CAft. “P’esey e ta di suma importancia cu gobierno di Aruba trece un plan financiero pa atende cu e puntonan aki– incluyendo medidanan pa 2018– mas pronto cu ta posibel”, Raymond Gradus, presidente di CAft a expresa.

Ganashi calcula di RDA a contribui na deficit
CAft a expresa cu e imagen cu ta wordo pinta den henter situacion financiero di sector publico ta hisa hopi preocupacionnan. Sector publico di Aruba tabatin un deficit di 2.6% di GDP te di tres kwartaal di 2017. Esaki ta 2.1% mas deficit cu ta permisibel segun e normanan stipula pa 2017.

Despues di a studia e nota di cambionan den presupuesto pa resto di 2017, e organo a remarca cu e ultimo lunanan esaki a bira pio. Nan tin expectativa cu esaki lo yega te 3.1% di GDP. E deficit di aña 2017 ta wordo causa pa (entre otro) entradanan fiscal y no-fiscal cu no a trece asina hopi ganashi manera a wordo premira. Nan ta consisti di entre otro 50 miyon florin. Es mas, e ganashinan cu a spera di haya di Refineria di Aruba cu a wordo presupuesta – un suma di 73 miyon florin– a contribui na e deficit. P’esey e suma di prestamo cu mester a wordo haci a hisa di 130 miyon florin pa e suma actual di 569 miyon.

Pictures by © Berber van Beek
Raymond Gradus, presidente di CAft

No por bay evita cortonan den presupuesto 2018
Segun CAft, Aruba ta comprometi pa gastonan grandi pa aña 2018. Conforme e CAft lo tin cu bay recompensa e deficit di 2017 den aña 2018 completamente. Ademas pa via di esaki no lo bay ta posibel pa reparti e compensacion di deficit den 2018 pa un periodo mas largo, cual ta haci un cumplimento cu e normanan di CAft den aña 2018 hopi scur.

Segun CAft, gobierno di Aruba ta reconoce e situacion precario cu e financia publico ta hinca aden actualmente y kier bin cu un plan financiero lihe. E ta esencial pa e medidanan tuma luga den 2018, segun sr. Gradus. Te hasta despues di 2018 lo mester tuma pasonan pa percura cu situacion financiero di sector publico ta den ordo. CAft ta conclui cu cantidad di medidanan structural pa salba e situacion no lo por wordo evita. Ademas, economia lo mester wordo reenforsa sostenibelmente. “E reapertura di e refineria ta coriendo atras atrobe y na momentonan aki no tin claridad riba kico exactamente lo bay pasa cu e refineria.”