In this photo provided by the Max Planck Institute a wild chimpanzee eats a tortoise, whose hard shell was cracked against tree trunks before scooping out the meat at the Loango National Park on the Atlantic coast of Gabon, May 20, 2019. Researchers from the Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology in Leipzig and the University of Osnabrueck said Thursday they spotted the unusual behavior dozens of times in a group of chimpanzees at Loango National Park in Gabon. (Erwan Theleste/Max Planck Institute via AP)

Cientificonan a observa chimpanzee salvahe comiendo un snack inusual: morocoy, cual nan ta crack e casca contra un palo prome cu come e carni. Den un papel publica ayera den Scientific Reports, investigadonan di Alemania ta bisa cu e comportamento cu nan a mira decenas di biaha den un grupo di chimpanzee na Parke Nacional Loango na Gabon ta sostene e nocion cu e primo lehano di humanidad ta desaroya nan propio cultura distinto.

Tobias Deschner, un di e autornan di e papel, a bisa cu mientras chimpanzee y morocoy ta coexisti den otro ambiente – y otro primate manera baboon y mandril ta conoci pa come morocoy cu ta suave y jong – cientificonan nunca a mira ningun cu ta crack e casca pa come e reptil.

Un splicacion por ta cu e region di Loango tambe tin hopi fruta cu casca duro, manera esun di palo strychnos, cu tambe mester dal contra palo pa habri, cual a stimula algun chimpanzee empresario pa purba e mesun tecnica cu morocoy, el a bisa.

“Nan ta mira e obheto cu casca duro aki cu algo interesante paden, y mi mester habri e”, Deschner, un investigado di primate na Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology na Leipzig, a bisa. “Si mi por haci esey cu e fruta y tin e mesun problema cu un animal, mi por bisa, ‘ok, pakico no haci e exactamente e mesun manera’?”

Algun cientifico ta disputa e idea cu chimpanzee ta capaz di e tipo di ehercicio mental aki, mucho menos di siña e triki na otronan den un forma cu ta bira un ‘practica cultural’ entre henter e poblacion.
Pero Deschner y su coleganan di Universidad di Osnabrueck a bisa cu nan observacionnan na Loango ta sugeri esey ta locual a pasa.

“Nan tur ta uza exactamente e mesun manera pa haci e”, el a bisa. “Esaki ta sugeri pa mi cu nan realmente ta mira otro ta haci e, y nan ta copia e movemento.”

Otro investigadonan ta di acuerdo. “Esaki ta pas cu observacionnan anterior interpreta como comportamento tradicional, cual algun persona a describi como cultura”, Dietmar Zinner, un zoologo na e Centro di Primate Aleman na Goettingen, a bisa, kende no tabata involucra den e estudio.

E autornan tambe a nota cu chimpanzee mas debil usualmente ta pasa nan morocoy pa adultonan mas fuerte cu por habri esaki pa nan y comparti e cuminda entre henter e grupo.

Den un caso, un macho a wordo mira ta come mita di e morocoy, despues a hinca e casca den un arbol pa bin e dia siguiente pa caba e resto, sugeriendo cu chimpanzee ta capaz di planea di antemano, e autornan a bisa.

Deschner a bisa cu practicanan adkiri asina por bay perdi si gruponan particular di chimpanzee ta elimina, hasta si e area nan ta habita ta repopula atrobe despues. “Nos ta mira chimpazee ta desaparece rond henter Africa pa motibo di destruccion di habitat y caceria”, el a bisa. “Locual ta desaparece no ta unicamente e cantidad di animal, pero cu cada poblacion cu ta bay, tin un cultura unico cu ta bay perdi.”