Mientras cu na Hulanda e preocupacion pa e fluho di refugiado na e “e islanan” ta parce grandi, cerca nos mes, cu ta un di e “islanan” no ta observa tanto interes pa e topico. Pregunta cu ta surgi ta si ta e Hulandesnan ta exagera atrobe o ta nos ta asina despreocupa cu nos no ta ni considera esaki un tema di debate. E motibo pakico tin debate na Hulanda ta pasobra nan a haya un rapport di e Alto Comisionado di Nacionannan Uni pa Refugiado (United Nations High Commissioner for Refugees; UNHCR) cu ta e plan yama Regional Refugee and Migrant Respones Plan (RMRP), cu UNHCR a traha den colaboracion cu 95 organisacion di 16 diferente pais involucra.

Den e informe aki ta presenta e expectativa cu e fluho di migrante Venezolano lo bay crece substancialmente. Mientras cu ta calcula e fluho riba un 3,3 miyon te awor, esaki por bira dos miyon mas, segun cifranan di UNHCR y e organisacion mundial di migracion (International Organization for Migration; IOM). Tin hasta calculacion mas halto cu ta surpasa 8 miyon persona (di Brookings Institute), algo cu mester spera cu nunca lo pasa, pasobra lo ta un desaster pa e pais y pa su bisiñanan. 8 miyon ta casi 25% di e poblacion total di Venezuela, y pa un gran parti ademas e hubentud cu ta bandona nan pais en busca di un miho futuro.

Y experiencia di otro paisnan ta mustra cu semper tin un parti considerabel di e refugiadonan cu nunca ta bolbe nan pais, y nan yiu y nietonan mucho menos. Por ehemplo, nos tin e caso di e exiliadonan Chileno cu a sali masalmente di nan pais despues di e golpi di estado di Augusto Pinochet na 1973. Esaki a percura pa un diaspora di diesmiles di Chileno cu a plama den henter Europa, di Spaña te Suecia, y di Hulanda te Austria. Hende ta cria raiz na e lugar unda nan ta bay y hopi di nan a bira ciudadano Europeo.

Bolbiendo na e tema, y contemplando e pronostico aki, ta dificil pa calcula di antemano kico lo ta e efecto pa e islanan. A pesar di esey UNHCR a calcula cu actualmente lo tin un 147.000 refugiado na Curaçao, Aruba, Trinidad & Tobago, Republica Dominicana y Guyana hunto. Pa fin di otro aña esaki por yega na 220.000 persona. Loke ta keda falta ta naturalmente e parcialnan pa pais. En todo caso, ta pensa cu pa atende e grupo aki riba e islanan menciona mester di 35 miyon dollar, di e total di 738 miyon dollar cu mester pa atende henter e grupo riba continente.

E problema pa e caso particular di e islanan, laga nos limita nos na Aruba y Curaçao, ta cu segun autoridadnan no tin cifra confiable di e cantidad di hende di Venezuela riba e islanan aki. Esey ta un argumento cu ta tende hopi mientras cu nos tin nos dudanan cu gobierno no tin cifra mas exacto. Comparti esaki cu publico y prensa ta otro asunto; nos ta kere cu esey ta e problema. Pakico nos ta bisa esey? Pasobra nos tin suficiente conocemento di e aparato gubernamental incluyendo inmigracion pa sa cu un gran parti di e migrantenan, no di Venezuela so sino di tur pais, no ta drenta via lama, pero simplemente via ‘porta dilanti’ cu ta aeropuerto y ta keda atras ora nan tempo permiti vence. Esey no ta un practica di awor pero di hopi aña caba. E tin su logica tambe: pakico bay risca bo bida den un boto, si bo por cumpra un ticket di avion, bin como turista y keda atras. Ta esnan cu no por drenta via e porta dilanti ta recuri na e biahe den un boto. En principio gobierno tin na su disposicion anto tur informacion basico di esnan cu a keda atras despues cu nan periodo di turista a vence. Sin embargo, si gobierno kier comparti esaki si of no, ta keda e hecho principal cu tanto gobierno di Aruba como esun di Hulanda no ta mira e fenomeno di tal magnitud cu no lo por maneha esaki. Gobierno di Hulanda no  a gusta mes cu recientemente den parlamento a cuminsa bin mas preocupacion a base di entre otro e rapportnan menciona. Pa gobierno Hulandes, e caso ta uno di persona ilegal, un asunto di admision cu e islanan – autonomo – mes mester resolve.

E pregunta ta keda, unda nos ta para awe. Ta asina cu nos tin algun mil Venezolano, dies mil, diescinco mil, o mas? Nos no ta bay specula cuanto nan por ta, aunke nos ta kere si cu semper tabatin un par di mil por lo menos, na cualkier momento den e ultimo 20 añanan. E cifra por bien ta entre 5 y 10 mil actualmente. Esaki tin consecuencia? Nos lo mester por nota esaki riba mercado laboral, pero cu un aparato asina deficiente manera nos tin ta dificil pa haya un miho bista. Pero tin mas. Tin un sector informal grandi di hende cu ta haci tur sorto di ‘odd jobs’, di core taxi ilegal te drecha cas y cura. Y ta ken ta emplea nan, sin puntra nada…?