Den e edicion aki nos por mira e puntonan mas resaltante di e investigacion haci pa Directie Arbeid, CBS y Banco Central, pa suministra Aruba cu informacion di mercado laboral pa fin di 2018. E constatacion principal ta cu tabatin un reduccion di e cifra di desempleo, di 8,9% te 7,3%, loke ta un reduccion bastante fuerte. Motibo pa satisfaccion? Esey ta keda relativo. Na prome lugar mester tuma na cuenta cu 7,3% ainda ta un desempleo demasiado halto y lo mester di mas cupo di trabao pa por baha desempleo te na un nivel aceptable. Esey por lo menos por ta e conclusion, of no?

Ta importante pa tene cuenta cu cierto factornan cu ta cay pafo di e ‘scope’ di e investigacion haci. Esey ta cu e cifranan di desempleo riba nan mes no ta trece dilanti e problemanan cu ta existi riba nos mercado laboral, unda tin sector grandi, manera sector hotelero, cu ta sclama pa motibo di escasez di empleado, a pesar di un desempleo bastante fuerte, un imagen cu ta persisti pa varios aña caba. E ‘mismatch’ aki entre hende desemplea y empleo disponible ta hiba nos na e fenomeno, cu anualmente nos tin un fluho constante di hende di exterior pa tuma trabao pa cual aparentemente no ta posible haya empleado na Aruba mes. E mismatch aki no ta chikito. Siman pasa den otro Editorial (12 juli) nos a duna e ehemplo di 2018, unda 3145 persona a residencia na Aruba di cual 1620 (mas cu 50%) ta di otro nacionalidad. Un fenomeno constante tambe ta cu e grupo cu ta sali di Aruba, ta mayoritariamente hende di nacionalidad Hulandes, incluyendo e grupo mas grandi cu ta esnan naci na Aruba.

E pregunta clave aki ta, si nos ta constata cu tin un desempleo keto bay demasiado halto, sigur tambe bao di hubentud, pakico nos ta importa tanto hende ainda? Y tuma na cuenta cu na 2018 a laga drenta hopi mas hende cu na 2016 y 2017, por ehemplo. Na 2016 a registra 948 persona di otro nacionalidad y na 2017 1047 persona. Nos mester yega na e conclusion, cu si ta berdad cu na 2018 tabatin un mehoracion leve den situacion economico, esey inmediatamente a conduci na mas trahador di exterior, banda di mas empleo local tambe.

E siguiente pregunta clave cu mester haci ta: kico nos kier y kico nos por pa mehora e situacion aki, pa kita aunke sea parcialmente, e mismatch constata aki? Realidad ta cu e instrumentonan cu nos tin ta masha limita. Gobierno no tin e recursonan pa organisa ‘vocational training’ na un escala hopi mas grandi pa prepara hende desemplea pa jobnan cu ta habri structuralmente. Esaki ta parce nos un posibilidad mas bien pa e empleo na nivel intermedio, aunke pa e grupo grandi di empleo na nivel basico, den hoteleria sigur, esaki ta keda un desafio. P’esey e no ta un alternativa pa sinta warda te ora e miles di camber cu ta den pipeline keda cla y nos por, en principio, resolve tur nos desempleo, pero atrobe, no na e nivel ey. Den e sentido ey, e mismatch lo continua, manera ta e caso pa decadas caba.

E investigacion haci, a base di un encuesta bon prepara y ehecuta, nos no tin motibo pa duda di esey, ta mustra un debilidad den nos manera di recolecta dato di mercado laboral. E problema basico cu ta persisti ta cu un cifra pa aña no ta suficiente. Nos mester mas medicion durante un aña pero e instrumento aki ta demasiado caro y ta tuma demasiado tempo pa prepara. Pa hopi aña ta pensa caba riba otro manera pa recolecta informacion, preferiblemente digitalmente, pa por yega na sigui desempleo durante aña. Actualmente nos tin un cifra pa aña, cu facilmente dentro di un par di luna por ta obsoleto, si pa un of otro motibo bin mas desempleo di repente, o si di repente bin un oportunidad grandi pa empleo; esaki tambe ta influencia e cifra.

Tin diferente posibilidad pa acopla informacion digital di diferente fuente pa yega na un fluho constante durante henter aña, loke ta habri posibilidad pa presenta cifra cu mayor frecuencia. Ademas mester pensa na avansa den direccion di produci dato riba tipo di empleo cu tin den demanda y oferta. E datonan presenta actualmente no ta cubri e area aki. Ademas esaki ta sumamente importante pa haya dato pa eventual training pa prepara hende desemplea pa trabao disponible.

Finalmente un aspecto cu ta bin dilanti den e material presenta den e rapport aki tambe, aunke no ta pone enfasis riba esaki. Esey ta e reduccion cu ta constata den e poblacion activo. Esaki ta parce nos relaciona cu e fenomeno di ‘envehecimento’ y di menos nacimento, cu a lo largo menos hoben disponible pa subi mercado laboral, loke lo mantene e importacion di labor.

Pa resumi, nos mester ta contento cu a bin un publicacion di gobierno cu ta percura pa cierto informacion basico, aunke no tur, pero e trabao grandi cu mester haci ainda ta, y aki e problema ta: kico ta haci pa reduci e desempleo mas ainda. Ser mas critico cu admision ta un aspecto, pero preparacion adicional ta parce otro necesidad grandi.