Den nos Editorial di ayera nos a bay ampliamente riba beneficio y interogante cu e cambio pa digital por duna den e caso di modernisa nos manera di organisa eleccion. Nos conclusion general ta cu falta un vista general di loke no ta bon den e organisacion di e evento importante aki, pa mira kico y con cambio pa medio electronico ta contribui na mehoracion. Pero tabata falta espacio pa mas aspecto relaciona cu e intencion aki.

Un pregunta cardinal ta: dentro di e prioridadnan pa cambia pa procesonan electronico, pa yega na un tipo di ‘e-government’ manera gobierno mes ta yam’e, unda e proyecto di eleccion ta posiciona? Di berdad esaki ta e prioridad number uno? Pa nos yega na loke sigur ta prioridad nos mester tin criterio pa evalua diferente proyecto cu tin, of añas ta warda implementacion, of cu mester haya un bon empuhe pa finalisa y yega na un producto util y usable.

Riba e criterio aki caba, di problema urgente cu ta sclama pa mehoracion, e proyecto di votacion electronico no ta score halto. Manera bisa anteriormente, ‘if it ain’t broke, don’t fix it’. No tin problema urgente cu a surgi den e ultimo eleccionnan cu ta haci cu nos mester duna prioridad na esun aki. Esey sin kita merito di eventual beneficio cu e por tin; ta bay cu den e situacion financiero actual, nos mester sa bon unda nos ta gasta e tiki placa cu tin.

Pero nos no kier argumenta den bashi; laga nos menciona concretamente otro proyecto cu merece atencion. Por ta cu tin placa reserva caba pa cierto proyecto cu nos ta menciona, esey anto lo ta bonbini. Pa cuminsa, por ehemplo, Servicio di Impuesto. Por ta cu tin proyecto andando caba, pero esey publico en general no por sa. Loke si nan ta ripara ta cu e servicio no ta avansa, y esey no pa falta di e personal, cu en general ta di bon voluntad, pero tin cierto proceso cu pa hopi aña caba mester tabata digitalisa. Un di nan ta e procesonan administrativo cu cual empresario tin di haci, sigur e pagonan cu mester tuma lugar mensualmente. Ya ta mas di 5-6 aña pasa cu e departamento cu orguyo por a invita management di otro departamento y entidad (semi)gubernamental pa un demostracion con e modelo nobo lo bay funciona pa e diferente tipo di impuesto. Cu e garantia cu e empresario por maneha tur su obligacionnan for di su oficina y no mester para den rij mas. Despues…, silencio. Naturalmente cu e problemanan financiero di gobierno a hunga un papel importante den esaki, y ta di spera cu ta pone maximo prioridad desde awe. Nos ta spera, pero nos no ta sigur.

Despues lo ta bon pa pone prioridad na facilita bida di e cliente/ciudadano. Den esey na nos opinion e procesonan di permiso lo mester tin prioridad. E motibo ta cu por combina dos prioridad grandi. Uno ta e necesidad pa mehora servicio y haci bida di e ciudadano mas facil. E otro ta cu revision y modernisacion, incluyendo cuminsa traha completamente electronico, ta duna e oportunidad di haci un analisis critico di e procesonan mes, pa por garantisa un maximo di confiabilidad y integridad. Esaki ta urgente pasobra e ultimo añanan nos por a ripara cu hustamente e trayectonan administrativo aki, cu di naturalesa ta vulnerable, no ta conta cu e calidad cu nos mester exigi. Y pa evita repiticion di e sucesonan ey, mester duna prioridad na nan.

Tin mas proyecto den gobernacion cu merece nos atencion, unda no solamente e ciudadano ta haya miho servicio, pero e funcionario publico tambe. Si nos mira loke por ehemplo Hulanda a haci pa facilita trabao interno, poniendo e databasenan clave hunto (e asina yama ‘basisregisters’), pa uso di cualkier departamento. Nan ta e database di organisacion (Camaranan di Comercio), persona (Bevolking) y Vastgoed (propiedad inmueble). Naturalmente cu e sistemanan aki ta rekeri un bon infrastructura di vigilancia pa evita uso inapropia, pero esey ta conta pa tur. Esaki no ta bay ta un tarea facil. Por ehemplo, tin un enorme variedad den definicion di diferente variable cu e departamentonan por comparti, pero no por actualmente pa via di e diferencianan, cu a crece asina pasobra nunca tabatin un autoridad central cu tabata defini e structura basico. Un ehemplo di esaki ta e uso di cierto instrumento basico, manera e clasificacion di adres, empresa y profesion. Si e asuntonan aki ta defini di un manera central, y e databasenan central menciona aki riba ta un bon comienso, di mes nos no ta haya e disparidad grandi den definicion di variable cu ta existi awendia. Esaki ta duna un miho prespectiva pa contene gasto di mantenimento di e sistema digital general, loke actualmente cu e ‘wildgroei’ den sistema digital no ta e caso.

Ta lamentable cu e anuncio di e proyecto di innova nos proceso electoral ta duna e impresion cu a ‘cherry pick’ algo pa motibo di mercadeo. Por ta tambe cu tin un comerciante para cla pa entrega e material cu mester instala na tur urna? Lo ta miho enfoca como gobierno riba e asuntonan cu ta urgente y cu ta trece mehoracion hopi mas duradero pa gobierno y pa publico en general.

LJMADURO – 09-AUG-2019