Un siman ta candela grandi, e otro ta di desperdicio peligroso benta riba e monton grandi sin mas. E problema di e dump principal di nos isla no ta data di awe, pero awor na 2022 nos por saca un conclusion: den mas di 20 aña diferente gobierno di diferente color politico no por a trece un solucion duradero pa e problema di desperdicio cu nos tin. Y no pasobra no a purba, pero nada cu a trece te awor a funciona. Mientras tanto e sero na Parkietenbos a sigui crece, y ademas ta contene e peligro di filtracion di sustancianan quimico cu ta bay den lama. Esaki a lo largo por bay bira un problema serio riba su mes, ya cu mas pabao tin un haf y despues ta sigui e area turistico… Nos mester sinta warda te ora e problema ey yega na e punto cu, atrobe, nos unico motor economico core peligro, pa motibo di contaminacion di awa unda nos huespuednan mester por diverti sin cu mester pensa riba e consecuencianan pa nan salud.

Esey no ta e unico motibo pa bay haci algo, nos debe promer cu tur cos un solucion na nos ciudadanonan. Naturalmente nos tin un gobierno nobo di apenas 100 dia, cu den e periodo corto ey no por a haci milagro. Esey ta di comprende pero di otro banda e señalnan di urgencia no ta duna espacio pa otro periodo di gobernacion cu ta bay perdi sin cu ta mira algun logro. Den e plan di gobernacion 2021-2025 pa Ministerio di Transporte, Integridad, Naturaleza y Asunto di Adulto Mayor por lesa cu lo trece solucion duradero “pa garantiza un mihor sistema di anda cu, separa, colecta y procesa desperdicio. Alavez stimula reciclahe y reduccion di desperdicio den comunidad enfocando riba rentabilidad financiero y maneho sostenible.” Tambe cu lo bay traha riba crea conscientisacion di urgencia di problematica di Parkietenbos, RWZI-Bubali y henter problematica di desperdicio solido y liquido. “Lo enfoca riba solucionan a corto plazo enfoca riba sostenibilidad y uso di potencial existente den e menazanan serio pa salud, naturaleza, turismo y calidad di bida”. Nos por conclui cu e bon intencionnan t’ey, pero esey ta semper e parti facil di e asunto. E practica ta mustra cu no ta simplemente un cuestion di propaganda e propio solucion y critica e contrincante politico pa nan solucion. Diseña solucion pa desperdicio ta un problema serio den pais grandi y chikito tambe. Nos a haya nos dosis di experimento cu proyecto di procesamento cu a conta cu critica y boycot di e contrincante politico, y ningun a surti efecto. Y manera ta conta pa otro asunto, aki tambe ta dificil imagina solucion cu nos como teritorio chikito ta entama y ehecuta cu exito, sin ningun relacion cu exterior. Basicamente tur loke nos ta usa ta bin di exterior y ta imposible cu pa tempo indefini nos ta keda cu tur cos cu ta drenta e pais aki di un of otro forma. Esey ta pidi pa un maneho explicito pa un gama bastante grandi di desperdicio cu por exporta, unda por ehemplo ta permiti y yuda empresa priva recolecta e productonan y exporta nan, haciendo ganashi y creando empleo. E acercamento aki ta haci caba cu nos mester tin un maneho di separacion di desperdicio y esaki ta haci intervencion gubernamental indispensable. Ta necesario pa a traves di maneho gubernamental dicidi con y unda ta bay practica e separacion; esey e partnernan priva no por dicidi riba nan mes. En todo caso no ta parce nos factible pa simplemente recolecta tur desperdicio y hinca tur esaki den un incinerator grandi; ta parce nos cu esey ta un ‘gepasseerd station’. E lo ta un repiticion di e debate cu a hiba algun aña pasa y cu finalmente a percura pa hopi bochincha politico, pero no pa un solucion. Hasta compra y maneho di un incinerator chikito no por a duna un proceso cu ta funciona, loke den e dianan aki a keda demostra atrobe. Ta con nan lo maneha un grandi?

E problematica di desperdicio sin embargo no ta un asunto isola, ni tampoco ta topa cu obstaculo unico. Nos tin problema similar riba varios otro tereno di infrastructura publico, cu ta sufri bao di e maneho deficiente di gobierno(nan) sucesivo. Basicamente gobernacion ta sufri cronicamente di falta di maneho y planificacion a largo plazo, cu ta encera sigur tambe atencion pa mantencion di obranan infrastructural, pa por mantene e servicio pa cual a haci e inversion inicial. Ehemplo actual na e momento aki ta e instalacionnan di purificacion di awa sushi, cu ta den mal estado y gobierno mester haci inversion grandi mientras cu no tin nada reserva pa e tipo di caso aki. Esey ta conta tambe pa e estado den cual nos careteranan ta, y mester bisa cu en general nos no ta un pueblo cu ta asina consciente di e importancia di pone placa un banda pa haci mantenimento. Cuanto di nos tin placa reserva pa ora nan auto daña, por ehemplo? Den esaki nos gobiernonan no ta parce nada mihor cu nos mes. Pero nos ta kere cu a yega e momento pa kibra cu e custumber aki. Planifica pa futuro no ta solamente e cosnan nobo cu mester bin, mantene loke tin y ta necesario tambe ta parti di e paquete ey.