ORANJESTAD – Den temporada di carnaval ta importante pa cuida oido sea adulto, hoben of muchanan. Bon Dia Aruba a acerca fundacion FEPO y combersa cu logopedista Kristel van Nes, pa comparti algun importancia di cuido di ora durante e temporadanan cu tin zonido duro.

Bon Dia a puntra si ta den tur temporada nan ta bende earplugs, pa asina hende por tin acceso na dje. Van Nes ta contesta cu dos aña pasa a haci e pa motibo cu a haya donacion di earplugs. “Nos ta purba di bende mas hopi cu ta posibel durante e paradanan di carnaval, pero nos experiencia ta cu tin biaha ta resta.”

Locual nan a haci 2 aña pasa, nan a bay varios stacionnan pa duna tiki informacion pa cuido di oido pa fin di aña. Algun luga den Caya Grandi nan a laga, despues informa comunidad cu lo tin earplugs eynan. Si hende haci un compra, nan por haya un gratis pa e temporada di carnaval.

Segun Van Nes, e ta contribui hunto cu Quota Internacional pa nan bay scolnan kleuter y basis pa duna presentacion di cuido pa e muchanan, ya cu ‘e ta cuminsa na e muchanan’. E ta continua splica cu mayoria di biaha, nan ta ripara cu adulto/ muchanan ainda no ta consciente di e balor cu earplugs tin. Tampoco adulto ta duna nan yiunan earplugs.

Pues pa e motibo aki, ta duna charla na scol of ta duna informacion na adultonan. Ora nan bay den parada, nan ta nota cu e muchanan ta curioso. Nan ta acerca e damanan di Quota cu ta cana rond, asina nan mes por cumpra nan earplugs.

Van Nes ta splica cu esey ta e meta importante. “Nos kier cuminsa na e muchanan, cu ya nan ta e adultonan di mañan. Nan ta bay cuidadosamente cu nan oido y nan ta mas consciente. Locual nos na FEPO ta haci si e cuadra cu nos schedule, nos ta bay hunto cu scolnan pa duna presentacion asina e ta yega mas afo.”

Segun Van Nes ta bisa, sea si un persona ta bay un bar, carnaval, ora di un concierto of un caminda pa bay baila, nan oido ta den riesgo. “E cantidad di hende cu ta bin akinan bou 65 aña cu un perdida di oido ta alarmante. Nos tin hopi hende bou di 65 aña cu no ta consciente di e impacto cu zonido duro tin.”

E ta bisa cu ta pa e motibo di edad, ta normal pa bisa cu e personanan cu tin mas di 65 aña di edad nan oido por bay atras. Na Aruba, e ta bisa cu ta biba den un isla unda semper tin actividad cu ta encera zonido hopi duro.

Un conseho cu Van Nes ta remarca cu persona tin cu evita di para mas cerca di speaker of trailer cu musica duro. “E ta dushi sinti e, pero ora ta laat nan ta ripara, y ta bin remarca pa aparato. Of nan tin perdida, pero ta suficiente bon ainda pa no mester aparato. Pues nos ta purba conscientisa nan mas. Tin un perdida, pero si bo cuid’e di awo, e chens ta menos cu lo mester un aparato di biaha. Pero ya e ta un punto di atencion.”

Sinembargo, e ta bisa tambe pa trata pa e muchanan bou di 5 aña no bay carnaval. Nan por warda despues di esey pa nan por atende. “Nan prome añanan, e mucha ta fragil, e horeanan ta chikito, catuna no ta considera earplugs. Catuna no ta yuda pa baby, e ta preferibel pa nan lag’e cas. Of mayornan, si mester bay cune dun’e earplugs y no lag’e para dilanti, sino mas leu di speaker cu ta posibel. Na e edad ey nan no ta disfruta toch.”

Van Nes a bisa cu a splica cu e medida di un trailer ta 110/120 decibel. Si e persona ta tende pa 30 seconde 110 decibel, ya por daña oido permanent. “Imagina si ta para den speaker durante oranan, anto esey ta e zonido di piep cu bo ta tende den despues. Den bo horea tin 20 mil haarstellen, pero ya cu esaki algun a kibra.”

E ta continua splica cu nan ta wak e ora nan duna presentacion di scol. Den e parti di test e zonido di piep cu un cierto frecuencia, nan ta ripara cu no ta tur ta tende, ‘papiando di muchanan den basis’.

Sinembargo, esaki no ta pasa den mucha so, adultonan tambe por tin fayo den nan oido. “Nos a yega di haya adulto y hoben cu ta mustra un perdida masha chikito, pero no grave, cu no ta cuadra cu nan edad. Nos ta splica di nan edad cu nan tin un perdida, probablemente nan no ta ripara, pero tin algo cu si ta pasando.”

Den caso cu uza earphones/ headphones tambe por tin efecto den persona su oido. Van Nes ta splica cu ta depende con duro e zonido ta. Un aparato mes ta duna un alerta di no bay mas halto. E ta continua splica cu 80/ 85 decibel ta sigur, mas cu esey no por, pero si tambe tende pa ‘hopi ora largo por tin efecto.’ El a bisa cu ta preferibel uza e headphone cu ta pafo di horea cu e earphones mes.