Banda di tur atencion cu ta bay na e temanan grandi, cu ta aparece den tur medio tur dia, manera nos situacion economico y e ayudo Hulandes y su complicacionnan, y naturalmente e crisis di coronavirus, nos no mester lubida cu bida ta sigui tambe pa masha hopi otro asunto.

Y un di nan ta cu nos mester sigui cumpli cu un cantidad di cos, cu tambe ta requeri atencion di nos autoridadnan. Y aki, nos por ripara, tin hopi cos cu ta mustra cu nos no ta bay dilanti, al contrario, ta parce cu ta atras so nos ta bay. Un ehemplo.

Algun tempo pasa un di nos redactornan a bay na Departamento di Landmeetkunde & Vastgoedregistratie, den pueblo conoci como ‘Kadaster’, pa busca un uittreksel di su propio tereno y cas. Ultimo biaha cu el a yega di bay na e departamento aki ta varios aña pasa, unda e tempo ey el a keda yuda den un rato. El a pidi pa e adres, mester a paga e suma concerni y dentro di un rato a sali di e edificio cu e documento desea. Esey e tempo ey no tabata un servicio extraordinario, no, esey tabata y mester ta ainda un servico basico di un registro publico unda e ciudadano ta cana yega, ta pidi cualkier uittreksel pa cualkier adres, ta paga y ta haya esaki al instante.

Den e caso reciente e persona a keda asombra cu e por a drenta paden, para den rij hasta, pa despues haya e pregunta si e tin ‘afspraak’… El a bisa cu no, e no ta mira pakico e mester di afspraak pa un simple uittreksel. Pero en todo caso a nega di duna servicio y no a bisa tampoco con yega na un afspraak. El a yama e departamento, pero esey no tabatin ningun efecto pasobra no tabata atende telefon. Usando medio digital el a dicidi di manda e departamento un e-meil, pero ningun hende a contesta tampoco.

Awor, den e caso aki ta trata di un di e tramitenan mas simple cu gobierno conoce, esta haya un extracto di un di e registronan publico cu nos tin. Nan ta por ehemplo Censo, unda por haya comprobante di e diferente registronan cu ta administra na e departamento ey. Registro di propiedad inmobil tambe ta un di nan, mescos cu registro di organisacion, principalmente di empresa y fundacion na Camara di Comercio. Nos por imagina cu tur e registronan aki ta pasa pa atende hende solamente via afspraak? Anto pa colmo no percura pa e afspraak por ser haci sin cu mester acudi na e instancia mes, cu consecuencia cu bo mester bay dos biaha? Shonnan, ta aña 2020, por fabor, e cosnan aki ta asina ridiculo cu no ta spera nada otro cu e ministro, ora e caba di atende otro asunto importante, tambe dedica cinco minuut na e asunto aki, pa ordena e departamento atende publico manera na tur pais e tipo di registronan aki ta funciona pa siglos caba. Ademas, haciendo mas dificil pa hende haya e tipo di documentonan standard asina, ta percura tambe pa menos placa drenta den caha, pasobra manera den tanto otro caso, e ciudadano no ta bin pidi fabor, e ta bin trece placa pa e haya documento. Lo tabata diferente si tabata facilita e documentonan online, cu pago digital, etc. E ora nos por papia di bay dilanti, pero no den e caso aki. Ademas, no ta importante den e caso aki ken a pidi kico y pakico, esey ta haci benta online mas facil ainda.

Nos no ta bin cu e ehemplo aki pa ridiculisa e departamento ni e empleadonan. Loke ta preocupa nos mas cu tur cos ta cu si ni e procesonan asina simple aki mester duna problema, ta con anto ta haci cu problema mas complica den e encuentro entre ciudadano y instancia gubernamental. O talvez nos mester formula esaki di otro forma: si ni e procesonan asina simple no por cana bon, anto nos ta cuminza comprende con e procesonan mas complica ta dura luna, hasta aña pa logra haya loke un persona mester. Manera un persona cu tin mas cu un aña ta purba regla e permiso di taxi di su tata, cu e lo kier continua, pero no ta haya ningun contesta. Of e persona cu mester un declaracion di Dimas pasobra e ta casa cu un Arubiano pa mas di 20 aña caba, y ta haya tende cu minimo e asunto ta bay dura 12 siman. Esey ta legalmente e maximo cu e ley di LAR ta permiti, pero nan ta cuminza cu bisa un ciudadano cu e ta dura por lo menos asina largo…? E cos aki ta un custumber den e departamento ey? Nos ta spera cu no.

En todo caso, pakico e Editorial aki? Pasobra nos a haya un serie di ocasion unda ta gaba con gobierno ta bay deshaci di ‘red tape’ haciendo esaki ‘red carpet’. Lamentablemente nos no a mira nada ainda fuera di e bunita powerpointnan di e team di Innovacion. Cambio den servicio gubernamental ta sucede na trabao, no den promesa bashi na nivel politico. Aki tambe nos mandatarionan ta duna Hulanda completamente razon pasobra nan no ta capaz pa duna nan propio hendenan un servicio normal. Hasta cuando?