editorial

Benta di propiedad confirma pa profesor Bakker!

Segun presidente di College Aruba Financieel Toezicht (CAFT), profesor Age Bakker, gobierno di Aruba ta tratando di cera buki financiero pa 2015 cu un saldo mas positivo posibel, entre otro via benta di propiedad publico. E no a duna mas detaye di cual propiedad ta papiando, pero a expresa su duda si por logra tanto ainda den e poco dianan cu a keda den e aña aki. Den otro publicacion di otro fuente si ta haci mencion di cierto edificionan cu ta propiedad publico, pero te awor nos no a mira comprobacion di esaki. No tin motibo pa duda di palabra di profesor Bakker, asina ta cu seguidamente e preguntanan mester bay dirigi na e ministronan concerni pa nan duna di conoce kico ta nan idea cu patrimonio di Pais Aruba.

Tanten cu e contesta ey no yega, nos ta enfoca riba e motibo principal pakico kier bende propiedad, y esey ta cu gobierno ta den buskeda serio di cash pa cera aña, ya cu sin cu a admiti esey, no por financia e deficit dor di fia mas placa ainda. Esey pasobra talbes no por fia mas localmente cerca e banconan comercial, y/o cu gobierno di Reino no ta dispuesto di habri e porta pa fia riba mercado internacional. Ta di e manera aki so nos por yega na e situacion actual cu gobierno ta buscando manera pa bende propiedad, pa inclui esaki como entrada den presupuesto modifica 2015, a traves di e presupuesto suplementario 2015 cu mester trata den e dianan aki.

Esaki por ser interpreta como un señal cu gobierno di Reino, sin cu nada a aparece den medionan di comunicacion, ta hungando un papel efectivo den guia, o pusha si bo kier yama esey asina, gobierno di Aruba den un cierto direccion. Tur esey no a yuda completamente, pasobra despues di tanto problema pa aproba un presupuesto casi na mita di aña 2015, ta mira awor cu ni entrada, ni gasto final no ta di acuerdo cu e presupuesto. Y esey ta motibo pa CAFT insisti den recomenda pone un reserva den e presupuesto di 1%, pa gastonan inespera, loke aparentemente no a ser haci te awor.

Impuesto di Ganashi 2014

Otro medida pa logra haya ‘quick cash’ pa cera aña miho ta e implementacion di e cambio den ley di impuesto riba ganashi, unda ta obliga tur empresa pa paga 2014 prome cu fin di aña. Ta bisto cu sector priva no ta opone e cambio mes, unda cu mester bay paga na momento di declara e ganashi, pero tabata rasonabel pa spera un periodo di transicion pa e sector custumbra cu e proceso nobo. E insistencia pa cobra awor mes ta nada mas cu e afan pa acumula mas tanto placa posibel prome cu aña caba, pa por mustra un balansa mas positivo posibel despues den relato financiero anual. Pero den tur esaki ta necesario pa gobierno mantene cierto grado di rason y bon huicio. Si durante tanto aña tur hende ta custumbra cu e pago ta sucede varios aña despues di e declaracion (aangifte) ora ricibi e aanslag mes, anto ta dificil pa kere cu tur hende ta bon prepara pa bay cu e cambio drastico aki. Ta solamente e necesidad di placa cash awor ta haci cu gobierno no kier tende di ser rasonabel, pero simplemente kier mira placa drenta caha di gobierno den e luna aki mes.

Como agravante tin e situacion cu ta surgi na mei di aña venidero, unda tur empresa mester declara y paga di biaha nan ganashi pa aña 2015. Esaki ta ocasiona dos problema; uno ta e problema di cash flow pagando dos suma di impuesto di entrada dentro di seis luna, y e problema practico pa e profesionalnan den ramo di administracion financiero pa atende tur nan clientenan den un lapso di tempo asina cortico. No ta mas cu rasonabel cu comercio ta desea e espacio pa adapta, pero gobierno ta mira tur cos aparentemente di nan banda so, y e banda ey ta di cobra mas tanto posibel awor.

Mas a largo plaso lo bay tin otro problema pa caha di gobierno, y esey ta cu tur cos cu ta logra cobra awor, no por cobra despues mas. Na e momento aki adelanta e pagonan ta conveni gobierno, pero e ta un forma di “kicking the can further down the road”. Di e manera aki impuesto di ganashi ta bira e instrumento pa aumenta entrada temporalmente, specificamente pa 2015 y 2016, pero e problema cardinal di no duna claridad kico lo ta e cuadro di impuesto cu comercio mester traha aden, ta keda crea un clima di incertidumbre pa inversion. Esey ta e mensahe cla y raspa cu gobierno a haya di tur banda caba, pero parce cu no tin mas sordo cu esun cu no kier tende, y mas ciego cu esun cu no kier mira. Di e manera aki nos ta bay den direccion di un 2016 cu no lo duna tanto diferencia compara cu 2015, salvo e posibilidad mas grandi di un intervencion di Reino den nos financia publico.