ORANJESTAD – Den un reciente entrevista cu director Els Van Homelen y Gisela Polo di Stichting Verstandelijk Voor Gehandicapten Aruba (SVGA) ta comparti di algun cambionan cu lo tin.

Ambos ta splica como stichting, semper nan ta den desaroyo pa nan stichting. Locual kiermen cu tin cambio interior of exterior pa nan mehoracion. Nan ta considera kico nan por aplica pa cuido y situacion na Aruba, ‘na esey nos ta evalua cambio’.

Ora cu e scol duna un curriculum, segun Polo, muchanan tin 16 aña pero ta bay na un departamento di hende grandi. Den e departamento nan por ta mas practico manera, ricibi material pa por retene informacion. Ta keda ofrece pa asina nan no lubida, ‘esey ta un cambio cu lo tin’.

Polo ta splica cu lo tin mas structura den cooperacion cu gobierno. Nan kier pensa un manera pa despues cu e muchanan aki caba cu scol basico, nan por tin un scol secundario den educacion special.

E mucha cu limitacion tin su 16 aña, e scol por wak kico mas por saca for di dje ‘pa esunnan cu por tiki mas’. E educacion secundario ta te cu 21 aña di edad. “E no ta existi ainda, pero ta un di e plan cu por bin den dje.”

Polo ta bisa cu esunnan cu tin capacidad por sigui mas largo despues di su scol primario. “Nan por tin un chens manera tur otro mucha tambe. Ora nan haci 21 aña, nan por drenta den e mercado laboral of Briyo Di Solo, Man Na Obra. Nan tambe tin e derecho.”

Bon Dia Aruba a puntra minister Rudy Lampe tocante e asunto di e scol secundario educacion special pa Aruba. E ta contesta cu e pa tur locual ta enseñanza special, ta esey ta e discusion cu tin rond di scol practico pa ofishi. “Na e momento cu scol practico pa ofishi no tin un curriculum, no tin identidad si e ta educacion secundario pa muchanan cu tin dificultad pa siña si of no.”

Pa e motibo ey a cuminsa dialogo cu docente di scol di ofishi. Lo ta ‘falta di respet pa nos muchanan si nos continua cu situacion asina aki’, unda cu no ta duna enseñanza segun e talento y necesidad di cada mucha.

Lampe ta bisa cu e situacion aki no por keda asina. Pa añanan largo ta mira cu no tabata tin sistema di enseñanza na su luga segun e necesidad cu talento di cada mucho. “Locual kiermen, mester ta urgente pa Aruba structura cu un curriculum, cu un leerplan, cu dado momento trayecto, unda cu despues nan por drenta mercado laboral.”

“Pa nan ritmo, nan mester mas dedicacion pa por asimila e mesun contenido di enseñanza aki. Esey ta sumamente urgente.”

Sinembargo, el a splica cu esencia di e discusion ta cu nan kier un enseñanza secundario pa muchanan cu dificultad di siña, ‘ta urgente y mester bin curriculum y planning pa por motiva esey’. E motivacion su tras, segun e mandatario, ta cu mester respeta e derecho di e muchanan aki riba enseñanza cu nan merece segun nan talento y necesidad.

Segun SVGA ta boga pa bin cu e educacion secundario special pa varios aña caba. Agregando cu tin scol practico, scol di ofishi pero esey ta pa esunnan cu a sali di Caiquetio, paso pa futuro, cual ta nivel di mucha cu dificultad pa siña (MLK).

“Nos muchanan mester di algo specifico pa nan nivel, pero tambe contenido di core stage na un compania, pa keda cu un guia, cu esey nan ta logra. E ta keda si un trabou conhunto entre mayornan, compania y scol. Ta importante pa adaptacion semper mester t’ey. Famia acepta y comunidad acepta, e ora por yega mas leu”, Polo a bisa.

Bon Dia Aruba a puntra Uri Croes, tata di Ilaijah Croes – kende tin 14 aña y cu a caba di gana eleccion di reina hubenil su carnaval, cual tabata prome den historia di Aruba cu mucha cu limitacion ta participa– kico e mes lo kier como mayor pa su yiu ta den futuro. E ta contesta cu e ta importante, mescos cu tur mayornan, pa nan yiu ta independiente ‘sin importa kico e ta haci of su profesion’.

E ta bisa cu mester ta consciente cu nan manera mayor ta bay yega un edad, y cu nan yiu mester por cuida nan mes, mirando e circunstancia di nan limitacion. Actualmente, Ilaijah ta atende Duna Un Man, pero manera a wordo splica, eynan e basisschool ta yega te cu 16 aña. “Kico ta pasa despues cu e futuro di e muchanan aki?”

Croes ta bisa cu locual ta educacion no tin ainda un educacion cu lo sigui. Djis e educacion basico special, ‘no tin un educacion special secundario’. Locual tin ta Man Na Obra, pero no ta sigui den habilidad cognitivo, nan no ta siña e parti intelectual. No tin pa muchanan cu limitacion, educacion di siña cierto habilidad, pero no basa riba e talento di e mucha. Nan mester por test e nivel di e mucha.

A base di informacion di otro mayornan, Bon Dia a compronde cu ora un mucha tin 16 aña, no tin un luga pa nan, sea pa continua skirbi, lesa. Man Na Obra ta sigui cune, pero lesnan practico, sin evalua e talento y nivel di kico en berdad e alumnonan por haci.

Bon Dia Aruba a puntra Ilaijah, kico e mes kier bira? El a contesta un dokter. “Nos no por gaña nos mes. Nan ta mucha cu limitacion. Si e kier bira un dokter mi lo apoya esey, pero tin cu wak e realidad. Nan por haci mas, mi no ta bisa cu nan mester haci limpi so, nan por haci mas cos, pero nan lo mustra bo kico tur nan por haci y na unda nan por yega”, Uri Croes a bisa.