Papia di ‘Noche Buena’ den e dianan aki cerca nos bisiñanan di sur mester ta parce manera un mal chasco, y esey no pornada. Hamas den tempo di historia skirbi lo tabatin un situacion asina grave manera esun di Venezuela den e epoca aki, salvo e casonan di pais den guera. E mero hecho cu Venezuela ta acercando e nivel di Siria, pa loke ta cantidad di hende cu a huy di e pais, ta bisa hopi. Nos tur conoce e imagennan di e pais ey, di ciudadnan completamente reduci na escombro, unda ta dificil pa imagina cu for di e monton di beton y piedra por sali hende bibo. Loke sin embargo ta resulta e caso: hende di tur edad, mucha chikito, anciano, tur cu dia o hasta simannan sin come, lastrando loke nan por hiba ainda di nan propiedadnan.  Cuanto tempo lo bay costa pa reconstrui e pais ey? Y cuanto di su hendenan lo bolbe? Un grupo considerable no, pasobra esun cu ta ganando e bataya ta Bashar al-Assad, y cune na cabes di gobierno, hopi di nan lo ta core peligro ainda.

Hopi diferente anto e caso di Venezuela, unda practicamente e unico edificio cu a keda reduci na escombro ta e cas unda e heroe/loco simpatico Oscar Perez a topa cu morto na man di su asesinonan uniforma; por cierto no e unico caso di ehecucion extrahudicial cu e regimen di Nicolas Maduro tin riba su consenshi. Asina anto, sin guera tumando lugar, e pais a mira su industria casi desaparece completamente, salvo e industria petrolero, cu sin embargo a keda reduci na menos di mita di loke e tabata tres aña pasa. Un agricultura cu a cay na un tercio di loke e tabata. Practicamente tur producto di prome necesidad a bira un problema grandi.  Un ciudad manera Caracas cu tabata conoci como e Paris di Suramerica,  a caba te na nivel di un favela grandi, unda agresion mortal por bin di dos banda: sea di e criminalnan ordinario cu ta domina su cayanan, o esnan uniforma cu por ta mes letal cu e promenan. Y riba tur esey ta bin algo extraordinario cu ta haci bida casi imposible. Esey ta un problema cu ta unico den su sorto: e hiperinflacion mas grave probablemente di historia humano, cu lo termina e aña aki cu un porcentahe di 1.370.000 (un miyon trescien y setenta mil %). Venezuela cu esaki ta derotando e otro casonan di historia, manera e republica di Weimar na Alemania di añanan 30 di siglo pasa, e Zimbabwe di fin di añanan 90 di siglo pasa, Nicaragua bao di e regimen Sandinista na fin di añanan 80. Un fenomeno devastador cu ta caba cu tur placa di hende cu no tin acceso na otro moneda, riba e continente aki principalmente dollar Mericano. E biyetenan cu e republica Bolivariano ta print, ta realmente irelevante. Consecuencia: hamber pa miyones di ciudadano cu no tin nada mas cu un manyen di bolivar, cu atardi no tin e valor mas di mainta. Cu e salario di un luna talvez pa cumpra cuminda pa un of dos dia…

 

Tuma en cambio e situacion cu nos ta biba aden. 115.000 o talvez 120.000 riba un isla cu nos mes ta yama un encanto, y hopi otro cu ta di bishita tambe. Nos tambe ta bay celebra Noche Buena, hopi di nos pasobra nan a trece e tradicion ey di nan pais di origen. Esnan mas tradicional Rubiano ta bay misa di mey anochi y ta dedica dos dia na bishita famia y amigonan, o ricibi nan na cas. Esey ta asina, ainda… toch? Wel, pa hopi di nos, no. Pa cuminsa tin di nos cu a hiba celebracion di Pascu te na un minimo, pa varios motibo. Por ehemplo, no ta existi un relacion asina estrecho mas cu religion, aunke nos no conoce e grado di secularisacion manera ta e caso na Europa, specificamente un pais manera Hulanda. Sin embargo, aya tambe hasta pa esnan cu no ta practica ningun religion, Pasco ta un momento di relaha y reflexiona, comparti cu famia y amigonan, y aprecia y ta agradecido pa loke bida a duna nan. Nos ta kere cu esey cerca nos tambe por ta e caso, aunke cu e señalnan externo, por ehemplo e cantidad di adorno na e viviendanan a bira hopi menos compara cu loke e tabata algun decada pasa.

Asina mes, nos no mester lubida cu tin famia na Aruba cu no ta celebra Pasco manera nan lo tabata desea. Nos no ta papia di e situacion desesperante cu ta reina cerca nos bisiñanan, pero manera semper, necesidad y den cierto caso pobresa, ta relaciona cu loke bo alrededor tin. Y nos ta mira cu preocupacion cu esey no ta birando menos, al contrario. Despues di 10 aña di subi/baha, nos entrada real promedio individual, ta mas abao cu na 2008, e ultimo aña di un crecemento economico fuerte. E ultimo añanan e falta di inflacion no tabata un señal positivo, sino indicador di falta di poder di compra cerca un parti considerable di nos poblacion. Lo ta bon si e Pasco aki por ta di reflexion, especialmente riba e cosnan cu nos mester drecha.